Дьокуускай куоракка аныгыс нэдиэлэҕэ ардахтар түһэллэрэ сабаҕаланар

61

Көмүөл мууһа хамсыыра 10-ча хонук хаалла. Барыллаан көрүүннэн ыам ыйын 11 күнүгэр диэри Өлүөнэ өрүс Иркутскай уобаластан саҕалаан хамсыахтаах. Бу нуорматтан 6 хонук хойут диэн Өлүөнэтээҕи уу салалтата иһитиннэрэр. Онтон Бүлүү уонна Халыма өрүстэр ууну хаайар сирдэригэр халаан уутугар бэлэмнэнии үлэтэ ыытыллан билигин бэлэм олороллор.

Петр Аргунов- Өлүөнэтээҕи уу салалтатын салайааччы: “ Бүлүүтээҕи ууну мунньар сиргэ быйыл олус элбэх уу киирэрэ күүтүллэр. Уу киириитэ сөкүүндэҕэ 100 кубтан элбээтэ да ууну Бүлүү өрүскэ бырахтарабыт диэн быһаарыныы ылынныбыт. Онтон Халыма ууну мунньар сирэ сааскы муус уутугар бэлэм. Сайыҥҥы аал сырыытыгар эрэ анаан манна уу быраҕыллыа”.

Өрүстэр муустарын кэбирэтии үлэтэ, чуолаан, хараардыы уонна эрбээһин үлэлэрэ барыта түмүктэннилэр. Уопсайа кэбирэтии үлэлэрэ Өлүөнэ, Халыма, Алдан, Амма, Ньүүйэ уонна Токко үрэхтэригэр ыытылынна.  Тыа хаһаайыстыбатыгар халаан уутугар бэлэмнэнии үлэлэрэ эмиэ ыытыллаллар. Ол курдук өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн  сылгыны уонна ынаҕы хаайар 59 сир бэлэмнэнэр. Билигин бу сирдэргэ бэрэбиэркэ үлэлэрэ ыытыллаллар.

Пётр Попов — СӨ тыа хаһаайыстыбатын миниистирин бастакы солбуйааччы: “Улуустарга сэрэтэр үлэлэр бара тураллар. Онуоха анаан министиэристибэ үлэһиттэрэ улуустары кэрийэн бу соругу толороллор. Манна сүрүннээн сүөһү, сылгы быстах кэмҥэ турар сирдэрин бэрэбиэркэлииллэр. Холобура, Дьокуускай куоракка Хатаска анал пуун баар, ону сэргэ үрдүк сирдэргэ куоттарыахпыт. Былаан быһыытынан киин куоракка 619 ынах сүөһү, 1300 тахса сылгы быстах кэмнээх пууннарга уонна үрдүк сирдэргэ куоттарыллыахтаахтар”.

Билиҥҥи туругунан өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн сөҥүү суох. Арай арҕаа диэки нуорматтан 2 төгүл элбэх.  Муус устар 27 чыыһылатыттан саҕалаан арҕаа, киин уонна соҕуруу улуустарга халлаан лаппа сылыйан, хаар ууллара күүһүрдэ. Бу маннык сылаас халлаан ыам ыйын 5 күнүгэр диэри туруоҕа. Ол кэннэ сөрүүн күннэр тураллара, сөҥүү түһэрэ күүтүллэр.

Саргылана Никитина, “Соҕуруулуу оройуоннарга Забайкалье сис былыта ардаҕы, хаары түһэрдэ. Хаар халыҥа 5-8 см. Үрдээтэ. Хотугу оройуоннарга түргэн тыаллаах хаар түһэрэ күүтүллэр”.

Соҕуруу эҥэргэ түспүт ардах уонна инчэҕэй хаар мууһу кэбирэтиигэ төһүү күүс буолуоҕа. Аныгыс нэдиэлэҕэ ардахтар Дьокуускай куоракка түһэллэрэ сабаҕаланар. Көмүөл мууһа киин куорат аннынан быһа барыллаан ыам ыйын 15-18 чыыһылаларыгар хамныаҕа.