"Арктика сиригэр нэһилиэнньэ доруобуйатын харыстааһыҥҥа ас уонна биотехнология" кэмпириэнсийэ бастыҥ учуонайдары түмтэ

Саха сирэ уонна Казахстан бииргэ үлэлэһиилэрин туһунан меморандум баттанна. Манна хас да хайысханы хабан чинчийии барыа. Олортон биирдэстэрэ ийэ үүтэ, дьахтар аһылыга. Бу суолталаах хайысхаҕа Казахстаны кытта биирдиилээн үлэлэһии барбыта быданнаата, онтон билигин бу сүрүн тосхолу тутуһуохтара.

Карлыгаш Жубанышева, Тутулуга суох судаарыстыбалар түмсүүлэригэр педиатр быраастар уонна оҕо хирургтарын ассоциациятын президенэ: "Ийэ үүтүнэн аһатыы кыһалҕаларын, билиҥҥи кэмҥэ хайдах туруктааҕын, сайдыытын үөрэтихпит, чинчийиэхпит".

Кэмпириэнсийэҕэ оҕо, нэһилиэнньэ аһын тула кэпсэтиигэ төрүт аһы чинчийии биир сүрүн миэстэни ылар. Бу хайысхаҕа биир улахан үлэни Тыа хаһаайыстыбатын научнай чинчийэр института ыытар. Бүтэһик арыйыылартан биирдэстэрэ биэ кымыһын аһытыытын оҥорон таһаарыы. Ханна да суох, ураты састааптаах, иҥэмтиэлээх аһытыы номнуо бэлэм буолбут, докумоуннааһын үлэтэ түмүктэммит. Учуонайдар кымыс көөнньөрүүтүн биэ үүтүн таһынан, ынах үүтүгэр кутан суорат ылар ураты арыйыыны оҥорбуттар.

Надежда  Тарабукина, тыа хаһаайыстыбатын научнай чинчийэр институтун сүрүн научнай үлэһитэ: "Үс араас лактобактерияны таһаардыбыт. Норуоттар икки ардыларынааҕы реестрга киллэриигэ К диэн бэлиэтээтилэр, биһиги якутский кымыс диэн бэлиэтэтиэхпитин баҕарбыппыт ".

Учуонайдар өттүлэриттэн туһааннаах үлэ түмүктэммит аны, аһытыыны тарҕатыы, киэҥник оҥорон таһаарыы боппуруоһа билигин аһаҕас. Кэмпириэнсийэҕэ 2 күн устата аһааһын араас хайысхатын хабан кэпсэтии барыа. Манна билими тыа хаһаайыстыбатын кытта бииргэ дьүөрэлии тутан үлэ барар. Итини сэргэ оскуола оҕотун аһыгар иҥэн-тоҥон кэпсэтии тахсыаҕа. 

Ульяна Лебедева, СӨ сүрүн диетолога: "Оскуола, уһуйаан оҕолорун аһын көрөргө, чинчийэргэ элбэх үлэни ыытабыт. Биһиги уонна федеральнай чинчийэр киин лабораторията буолан үлэлиибит". 

быйыл бу кэмпириэнсийэ тэриллибитэ 9 сыла буолар. бу сыллар тухары кыттааччы да ахсаан, хабыллар да хайысха кэҥээтэ. быйыл россия регионнарын сэргэ, Беларусь республиката, Казахтсан, Узбекистан, Таджикистан, Сирия кыттыыны ылла. 

Константин Степанов, "Россия билимин Академиятын Сибиирдээҕи салаатын Дьокуускайдааҕы билим киинин" нутригеномика лабораториятын сэбиэдиссэйэ: "Бу экмпириэнсийэ тэрээһинигэр биир улахан ситиһиибит диэн 600-чэкэ сирэйдээх билим хомуурунньугун таһаарбыппыт буолар. Устудьуоннарга, төрүт аһынан дьарыктанааччыларга эрэ аналлаах буолбатах, ас кыһалҕатыгар сыһыаннаах дьоннорго барыларыгар наада".

Кэмпириэнйиэ түмүгүнэн резолюция ылыллан туһааннаах министиэристибэлэргэ, бырабыылатыстыбаҕа, оҥорон таһаарааччыларга тиийиэҕэ.