Дьокуускайга килиимэт уларыйыытыгар анаммыт норуоттар икки ардыларынааҕы пуорум саҕаланна

"Килиимэт уларыйыытын үүнээйиигэ дьайыыта" пуорум аан дойду бу хайысхаҕа ааттаах-суоллаах учуонайдарын түмтэ. Ирбэт тоҥноох Саха сирэ чинчийиигэ саамай тоҕоостоох сир. Онон билим үлэһиттэригэр интэриэс улахан. Ол иһин бастакы улахан түмсүү биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр тэрилиннэ. 

Михаил Лебедев, Россия билимин академиятын Сибиирдээҕи салаатын Дьокуускайдааҕы билим киинин генеральнай дириэктэрэ: «Килиимэт уларыйыытыгар үүнээйи туох оруоллааҕын чинчийэр элбэх исписэлиис кэллэ тас дойдуттан, Арассыыйа араас муннуктарыттан».

Саха сиригэр килиимэт үүнээйигэ дьайыытын үөрэтии күүскэ ыытыллар. Ол курдук 4 сүрүн ыстаансыйаҕа чинчийии барар. Манна спутниктан. сөмөлүөтүнэн, анал вышкаларынан итиэннэ сиринэн араас хабааннаах кэтээн көрүү ыытыллар. Олортон биир саамай суолталаахтара халлааны сылытар парниковай гаастары үөрэтээһин.

Трофим Максимов, криолитозона биологическай кыһалҕаларын институтун билим сүрүн үлэһитэ: «Углероднай ырыынак парниковай гаастарга анаан үөскээбит ырыынак. Дойду дойдуну кытта углероду бэйэ бэйэтин кытта атыы буолуон сөп. Саха сирин үүнээйилэрэ углекислай гааһы уонна метаны туһаналлар».

Учуонайдар этиилэринэн Саха сиригэр кэнники сылларга халлаан 3 кыраадыһынан сылыйбыт, оттон аан дойду температурата 0.6 эрэ кыраадыһынан тахсыбыт. Бу олус улахан көрдөрүү. Биллэн турар, үүнээйигэ дьайыыта улахан. Үүнээйилэр хоту диэки саҕарыйан биэрбиттэр, хамсыыр-харамай эмиэ. Маны тэҥэ үүнээйи иҥэмтиэтигэр климат эмиэ улахан дьайыылаах.

Василий Нохсоров, криолитозона биологическай кыһалҕаларын институтун билим үлэһитэ: «Күһүн саҕаланыытыгар бэлэмнэнэн киирэн бараллар, сыаларын элбэтэллэр. Ол барыта ынахха, сүөһүгэ барыта дьайар».

Климат дьайыытын тула пуорум от ыйын 1 күнүгэр диэри салҕаныа. Итиэннэ манна киирбит чинчийиилэр түмүктэринэн тиһиллибит докумуон аан дойдуга бу кыһалҕаны туоратыыга туһаныллыа.