Саха учуонайдара 4000 сыл анараа өттүгэр олоро сылдьыбыт буойун тас көстүүтүн тилиннэрдилэр

Түөрт тыһыынча сыл анараа өттүгэр олоро сылдьыбыт буойун төбөтүн уҥуоҕа аныгы технология көмөтүнэн ойууланан тахсар. Бастаан сирэйин былчыҥнара оҥоһуллар, онтон этэ-сиинэ ситэр. Ол кэннэ сирэйин моһуона дьэ тахсан кэлэр. Маннык уустук үлэ 2014 сылтан саҕаламмыт.

Сергей Васильев, ХИФУ физико-техническэй факультетын 3Д-моделирование лабораториятын салайааччы: «Төбө уҥуоҕун модельын оҥорбуппут бастаан. Онтон 2019 сылга щитын уонна куйаҕын сканердаабыппыт».

Ол кэннэ олохтоох университет Арассыыйа наукаҕа академиятын этнология уонна антропология институтун кытта тэҥҥэ үлэлэһиитин түмүгэр бу курдук билим эйгэтигэр улахан арыйыы таҕыста -  неолит кэминээҕи киһи тас көрүҥэ быһаарылынна. Буойун уҥуоҕа 165 сантымыатыр, сааһа 40-50 диэн учуонайдар быһаарбыттар.

Күннэй Пестерева, ХИФУ историческай факультет преподавателэ: «Байкальскай уонна арктическэй антропологическай типтар быһыылара бааллар. Олор икки ардыларынан эрээри тас көрүҥэ быдан арктическэй».

Бу булумньу 20 сыл анараа өттүгэр Чурапчы сэлиэнньэтиттэн 9 килэмитир тэйиччи Көрдүгэн диэн сиртэн көстүбүт. Биһиги эрэбит иннинээҥи көмүүгэ ол саҕанааҕы дьон-сэргэ  олоҕун кэрэһэлиир үгүс мал-сал баар. 

Итини сэргэ тирии имитэр кыһыах, маһынан уһанар, бултуур тэриллэр көмүүгэ бааллар. Бу малы-салы барытын чинчийии салҕанар. Итини сэргэ буойуну өссө дириҥээн үөрэтиэхтэрэ.

Наталья Стручкова, ХИФУ историческай факультетын декана: «Атын көмүүлэри кытта тэҥнээһин барыахтаах. Наукаҕа типология диэн ааттанар. Уонна генетическэй чинчийиилэр барыахтара диэн эрэнэбит».

Көрдүгэн буойунун чинчийии Саха сиригэр көстөр сэдэх булумньулары үөрэтиигэ улахан тирэх буолуохтаах. Онуоха тас көрүҥүн тилиннэрии бу сыралаах үлэҕэ улахан суолталаах.

Анатолий Николаев, ХИФУ ректора: «Уһун үлэ буолла. Бэйэбит эрэ буоллар кыаллыа суох этэ. Үчүгэй кэллиэгэлэрдээх буоламмыт, кинилэр ньымаларынан туһанаммыт билигин тас көрүҥүн көрө олоробут».

Учуонайдар холбоһуктаах үлэни өссө салгыахтара, аны аныгы дьон моһуонун кытта холуохтара.