Саха төрүт муусука инструменнарын сөргүтэр маастар-кылаас

Кырыымпа алыптаах тыаһа, саха норуотун төрүт дорҕооно түҥ былыргы сахабыт олоҕун-дьаһаҕын санатардыы дьиэрэйэр. Василий Тимофеев үөрэнээччитэ оҥорбут кырыымпатын маастар-кылааска кэлбит дьоҥҥо билиһиннэрэр. Былыр-былыргыттан, хас да көлүөнэни уҥуордаан илдьэ кэлбит төрүт инструменнарбытын оҥоруу кистэлэҥин арыйар.

Маастар-кылааска Курбуһах уонна Мүрү орто оскуолатын учууталлара кэлбиттэр. Кинилэр бары саха төрүт инструменнарын оҥоруунан дьарыктаналлар. Алексей Муксунов Намнааҕы педагогическай колледжы бүтэрэн Курбуһах орто оскуолатыгар үһүс сылын үлэ уруогун ыытар. Сүрүннээн кырыымпа оҥоруутунан дьарыктанар. Мустубут дьоҥҥо саха төрүт инструменын хайдах быһыылаахтык оҥорорун, сүрүннээн туохха болҕомто ууруохха наадатын кэпсиир.

Алексей Муксунов, Уус Алдан улууһун Курбуһах орто оскуолатын технология учуутала: «Бу кыра дэтээллэргэ болҕомто ууруохха наада. Барыта хатыҥ кытаанах мастан буолар».

Оттон кырыымпаны бэйэтин тэтиҥ мастан оҥороллор, төһөнөн улахан буолар да тыаһа эмиэ соччонон улахан буолар. Кылын эдэр сылгы сиэлиттэн таҥаллар. Онно эмиэ араастаһара элбэх. Холобур бастакытыгар 21 кылы, онтон иккиһигэр 29 кыл буолара ирдэнэр.

Алексей Муксунов, Уус Алдан улууһун Курбуһах орто оскуолатын технология учуутала: «Струнабыт кыл буолар, наһаа кэтит да, чараас да буолумуон наада. Эдэр убаһаттан ылан иилэбит».

Манна кырыымпа эрэ буолбакка чуһуурбаны оҥоруу кистэлэҥин эмиэ арыйдылар. Онтон кэрэ аҥардарга былыр дьахталлар ынахтары ыҥыралларыгар туттуллар малларын бэлэхтээтилэр, бу кэлин эмиэ музыкальнай инструмент буолбут.

Онтон Егор Бурнашев сиксиир уонна күпсүүр инструменнары оҥорууну көрдөрдө. Саас сааһынан кэпсээтэ. Охсуллар уонна сахсыллар инструменнары билиһиннэрдэ.

Егор Бурнашёв, Уус Алдан улууһун Мүрү 1-кы №-дээх оскуолатын технология учуутала: «Ыраастаан баран инчэҕэйдии тардан баран мас тоһоҕоннон туттарабыт. Куурбутун кэннэ кытаатан хатар. Былаайах түүлээх тирииннэн оҥоһуллар».

Маастар-кылааска сүрүннээн орто уонна аҕам саастаах дьон кэлэн кыттыыны ыллылар. Итиэннэ орто үөрэх кыһатын устудьуоннара кыттыстылар. Бары да муусука алыптаах эйгэтин тарбахтарыгар талба талааннаах дьоно буолаллар.

Василий Тимофеев, Уус Алдан улууһун Курбуһах орто оскуолатын төрүт култуура учуутала: «Саха муусука инструменнарын оҥоруу уонна ыччаттарга сөргүтүү. Биһигини кытта икки үөрэнээччилэрбит кэллилэр. Кинилэр оҥоһуктарын дьоҥҥо көрдөрөөрү быыстапкалаан турабыт».

Бу курдук саха төрүт инструменнарын кэнчээри ыччакка үөрэтэллэр, нэһилиэнньэ киэҥ араҥатыгар билиһиннэрэллэр. Төрүт дорҕоону тыаһатааччылар үксүүллэригэр, саха инструменын оҥорооччулар элбииллэригэр төһүү күүс буолаллар.