Саха сирин норуоттарын тылларын үөрэтэр учууталлар съезтэрэ арылынна

Төрүт тыл, литература, култуура туһунан тыллар бу күннэргэ элбэхтэ көтөҕүллэннэр, санаалар этиллэннэр хотугу норуоттар кыһалҕалара аһаҕастык Өрөспүүбүлүкэни биир кына тэлийэ көтөллөр. Сүрүн болҕомто аҕыйах ахсааннаах төрүт норуоттар тылларын харыстааһыныгар ууруллар. Сахабыт сирин араас муннуктарыттан төрүт тыл учууталлара мустаннар өр сыллар тухары элбэхтэ этиллибит баҕа санааларын толорон аан бастакы съезкэ муһуннулар. Делегаттар тутатына ситиһиигэ, үчүгэйгэ, кэрэҕэ ордук тылы саҥара барбакка тыын кыһалҕаны аһаҕастык этиннилэр.

Татьяна Гончарова, Г. М. Василевич аатынан Иенгра оскуола-интернатын эбэҥки тылын уонна литературатын учуутала: «Бүгүҥҥү туругунан сүрүн сорукпут төрүт төрөөбүт тылбытын харыстааһын буолар. Улахан кыһалҕабыт диэн бэйэбит тылбытынан саҥарар эйгэ суох. Дьиэ кэргэн иһигэр, олоххо-дьаһахха, маҕаһыыҥҥа, балыыһаларга барыта нууччалыы тылынан кэпсэтэр буоллулар. Төрөөбүт төрүт тылбытын илдьэ сылдьааччы сыллата аччаан иһэр, сотору кэминэн олох суох буолар кутталанна. Биһиги сатаатар бэйэбитигэр искусственнай да буоллар төрүт тылбытынан саҥарар эйгэни олохтуохпутун наада. Оччоҕуна тылбытын харыстыахпытын сөп».

Хотугу аҕыйах ахсааннаах норуоттар тылларын туруга бүгүҥҥү хартыыната кими да үөрдүбэт. Тылы төрүт илдьэ сылдьааччыттан саҕалаан, үүнэр көлүөнэҕэ тылы үөрэтиигэ сэҥээрээччи ахсааныгар тиийэ сыллата аччаан иһэр. Хотугу норуоттар тыын кыһалҕа боппуруоһун көтөхпүттэрэ ыраатта. Бүтэһик сылларга саҥа судаарыстыбыннай бырагырааммалар киириэхтэриттэн, үп-харчы, болҕомто ууруллуоҕуттан саҥалыы тыыннанан, тылы үөрэтии өссө күүстээхтик, тэтимнээхтик ыытыллар буолла.

Мария Егорова, Нерюнгри куорат "Арктика" хотугу норуоттар тылларын үөрэтэр оскуола-интернат дириэктэрин солбуйааччы, төрүт култуура учуутала: «Эбээн, эбэнки, чукча, юкагир, долган тылларын онлайн үөрэтэллэр. Биһи оскуолабытыгар 5 хоту норуота үөрэнэр, интернатка олороллор уонна тылларын култуураларын үөрэтэллэр. Бэйэлэрин былыргы үгэс быһыытынан түөлбэнэн олороллор оҕолорбут».

Мунньах чэрчитинэн араас маастар-кылаастар ыытылыннылар. Учууталлар, учуонайдар саҥа үөрэтии ньымаларын туһунан дьүүллэстилэр. Тылы сайыннарыыга, харыстааһыҥҥа үлэлэһэ сылдьар дьон бэйэлэрин бырайыактарын билиһиннэрдилэр. Сүрүн болҕомто аҕыйах ахсааннаах норуоттар тылларынан тахсыбыт кинигэлэр быыстапкалара ылла. Хотугу норуоттар суруйааччыларын айымньылара уонна билигин  туттуллар үөрэх кинигэлэрэ делегаттар сэҥээриилэрин ылла.

Лаура Шадрина, СӨ национальнай библиотекатын кыраайы үөрэтэр салаа исписэлииһэ: «Учебниктар, методическай пособиялар уонна оҕолор ааҕар литературалара. Бу манна биһиги чукча, долган, эбэнки, эбээн тылларынан кинигэлэри аҕала сатаатыбыт. Уратылара диэн барыта сүрүн бэйэлэрин тылларынан суруллубуттар. Баар соҕотох кинигэлэр бааллар».

Сахабыт сирин историятыгар хаалар бэлиэ тэрээһин сүрүн чааһынан хотугу норуоттар төрүт тылларын, литератураларын уонна култуураларын үөрэтэр учууталлар Ассоциацияларын төрүттүүр мунньаҕынан түмүктэниэҕэ.