Дьокуускайга аутизм ыарыылаах оҕолор ийэлэрэ АВА-терапия дьарыгын тэрийэллэр

Люция Спиридонова 11-с сылын ураты болҕомтону эрэйэр оҕотун көрөн олорор. Кырачаан Алгыс икки сааһыгар сайдыытыгар хаалыылааҕын быраастар бэлиэтииллэр, оттон 7 сааһыттан инбэлииттэр ахсааннарыгар киирсэр. Онтон ыла ийэ киһи эппиэтинэһэ хас да бүк ыараан, күн бүгүҥҥэ диэри харыс арахпат аанньала буолар. Алгыс 35-с оскуола тустаах эбии кылаас үөрэнээччитэ. Күн аайы саҥаттан саҥаны билэрэ-көрөрө кэҥээн, наадыйарын барытын хаарта нөҥүө төрөппүттэригэр кэпсиир. Кырачаан киһи муусукаҕа уонна тиэхиньикэҕэ ураты дэгиттэр дьоҕурдаах. Саастыылаахтарын куоһаран, тиэхиньэкэҕэ талаана киһини сөхтөрөр.

Люция Спиридонова, Алгыс ийэтэ: «11 саастаах уонна көмпүүтэри, төлөпүөнү олох үчүгэйдик туттар. Тугу наадыйарын барытын булан, хартыынка нөҥүө туох наадатын көрдөрөр. Бу миэхэ бу наада, тииһим ыарыйда диэн видеолары көрдөрөр. Оннук кэпсэтэбит, өйдөһөбүт. Мин оҕобор кырдьык бу туох туһалаах буоларын диэммин өйдөөммүн АВА-терапия диэн баарын истэммин, маннык дьарыктанан саҥа саҕалаабыппыт. Билигин АВА-нан дьарыктанаммыт, бэйэ бэйэбитин кытта хаартыынкалар нөҥүө үчүгэйдик кэпсэтэр өйдөһөр буоллубут диэххэ сөп».

Төрөппүт киһи бастаан оҕотун диагноһын ылынарыгар олус ыарахан. Иннин тымтыктанан көрбүт суох, ол эрээри ийэ киһи оҕо этэҥҥэ сылдьарыгар бүтэһигин ууран биэрэр. Тустаах анал кылаас төрөппүттэрэ биир санааҕа кэлэн, дьиэ куортамнаан оҕолорун кытта эбии АВА ньыманан үлэлэһэллэр. Хас биирдии оҕоҕо ураты методиканан туһанан, номнуо сайдыы баарын бэлиэтээн, өссө күүскэ үлэлэһэн саҕалаатылар. АВА терапиянан 7-с сылын дьарыктанар Мария Попова өрөспүүбүлүкэҕэ бастакынан тыл көтөҕөн, аутизм диагноһын Саха сиригэр быһаартарары ситиспитэ. Ол иннинэ 12-15 саастарыгар диэри диагноз туруоруллубат этэ. Оттон ураты көрүүлээх оҕолору кытта төһөнөн хойуут дьарыктанан саҕалыыгын да, соччонон дьон ортотугар сылдьара ыарыыр.

Мария Попова, АВА-терапия мэтэдьииһэ, Афоня ийэтэ: «Инники наһаа хомойор этибит тугу эмит гыннаҕына, ытаан хаалар этибит. Онтон билигин хайдах эрэ барытын бэйэбитигэр ылынан, эйэлэһэн, өйдөөн инникибитигэр барабыт».

Аутизмнаах оҕолору кыра саастарыгар көннөрү мэник оҕону кытары булкуйаллар, оттон улаатан истэҕин аайы итиннэ болҕомтону эрдэ уурбакка улаханнык сыыстараллар. Марина Попова уола Данил диагноһын эрдэттэн билэн, тута кыра сааһыттан анал исписэлиистэри кытта ыкса үлэлэһэн, Данил билигин туочунай наукаҕа тэҥнээҕин булбат суоччут. Биир сыл саппаас кылааска үөрэннэ, ол кэннэ учууталлар хамыыһыйаларын ааһан, билигин уопсай үөрэхтээһиҥҥэ көһөн үөрэнэ сылдьар.

Марина Попова, Данил ийэтэ: «Перешел сейчас во второй и в результате, он сейчас один из хорошистов в классе. С 5 лет складывает, сейчас он двузначные числа складывает, чуть ли не с 1-го класса».

Билигин АВА-үөрэх хайысхатын баһылаан, ураты болҕомтоҕо эрэйэр оҕолор төрөппүттэрэ эрэллэрин биир да мүнүүтэҕэ сүтэрбэттэр. Бастакыларын маннык түбэлтэҕэ түбэспит ийэлэргэ-аҕаларга оҕоҕутугар уонна бэйэҕит кыаххытыгар хаһан даҕаны саарбахтаамаҥ, бэринимэҥ диэн ис сүрэхтэриттэн сүбэлииллэр.