Үлэ уонна социальнай боппуруостар сыһыаннааһыыларын Уһук Илиҥҥи кэмпириэнсийэтэ буолла

Саха сиригэр 56 тыһыынчаттан тахса доуробуйатынан хааччахтаах киһи баар, мантан 26 тыһыынчата үлэлиэн сөптөөх. Бу дьонтон 28% эрэ дьарыктаахтар. Инбэлииттээх киһи үлэ булуутугар биир саамай көдьүүстээх хайысха - социальнай урбаан диэн бэлиэтээтилэр. Маныаха социальнай хантараагы түһэрсэн ситиһиилээхтик үлэлии сылдьар дьон холобурдарын үллэһиннилэр. Хаҥалас улууһун Мохсоҕоллооҕор иис сыаҕын арыйан үлэлэтэр Егор Софронов бэйэтигэр эрэ буолбакка өссө 3 киһиэхэ үлэ миэстэтин таһаарбыт.

Егор Софронов, урбаанньыт: «Биһи былырыын социальнай хантараак ылбыппыт уонна иистэнэр сыах арыйбыппыт. Онон инбэлииттэр үлэ миэстэтин арыйбыппыт. Бэйэбинэн билэбин инбэлиит киһи үлэ булара ыарахан төһө да үөрэхтээх буоллахына. ИП-лаах буоллахына бэйэҕэр үлэлиир буоллаҕын дии».

Доруобуйатынан хааччахтаах дьон үлэ булуута куруутун уустук. Онон бу кыһалҕаны төрдүттэн быһаарар туһунан кэпсэтии таҕыста. Идэ ылан баран инбэлииттээх ыччаттар кыайан миэстэлэрин булбаттар. Онон  кэмпириэнсийэ кыттыылаахтара үөрэх систиэмэтигэр уларытыыны киллэриэххэ итиэннэ биэдэмистибэлэр икки ардынааҕы үлэни күүһүрдүөххэ диэн этиини киллэрдилэр. Онтон Чурапчы улууһугар доруобуйаларын хааччахтаах дьоҥҥо, элбэх оҕолоохторго, олох ыарханыгар түбэспит ыалы өйүүр элбэх өҥөнү оҥорор киин сотору кэминэн арыллыаҕа. Бу саҥа тэрилтэ Илин эҥэргэ соҕотох буолуоҕа, итиэннэ үөһэ этиллибит кыһалҕаны туоратыыга күүскэ ылсан үлэлиэҕэ.

Мария Саввина, Чурапчытааҕы саастарын ситэ илик оҕолору реабилитациялыыр киин салайааччыта: «Саҥа киинигэр оҕолоох ыаллар кэлэннэр биһигиттэн көмө ылыахтаахтар, онно анаан бу пуонда нөҥүө биһиги үлэһиттэрбит анал үөрэх бардылар. Бу билигин үлэлээн ыарахан балаһыанньаҕа түбэспит оҕолору, ыаллары кытары үлэлиирбит таһынан, биһи билигин ыалдьар оҕолору уонна ийэлэрин кытары реабилитация үлэтин эмиэ ыытыахтаахпыт. Чурапчы улууһун бары нэһилиэнньэтин хабыаҕа ону таһынан инбэлиит оҕолоох ыаллар атын улуустан кэлэннэр көмөнү ылар буолуохтара».

Доруобуйаларынан хааччахтаах улахан дьон уопсай ахсааныттан 48% үлэлиир саастаахтар. балартан үөһэ этиллэн ааспытын курдук  үс гыммыт биирдэрэ эрэ дьарыктаахтар.  Холобура, быйылгы сылга 825 инбэлииттээх киһи үлэ көрдөөбүтүттэн аҥарыттан кырата эрэ миэстэ булбуттар. Ааспыт сылга сокуоҥҥа уларыйыы киирэн билигин уопсастыбаннай тэрилтэлэр үлэ миэстэтин биэрэр кыахтаннылар. Онон Бүтүн Арассыыйатааҕы инбэлииттэр уопсастыбаларын Саха сиринээҕи салаата үлэ миэстэтин таһаарыыга холобур буолла.  

Ирина Лебедева, "Бутун Россиятааҕы инбэлииттэр уопсастыбаларын" Саха сиринээҕи салаатын бэрэссэдээтэлэ: «Күн бүгүн биһи тэрилтэбитигэр 57 киһи үлэнэн хааччыллан олорор. Уопсайа уопсастыбанай тэрилтэлэргэ 100-кэ киһи үлэлиир биһи тэрилтэбитигэр. Аҕа саастаах дьоннор эдэр ыччаттарга, доруобуйаланан хааччахтаах дьоҥҥо сүбэлээн-амалаан, ыйаан-кэрдэн биэрэллэрин биһи баҕарабыт. Оттон инникибитигэр күүстээхтик үлэлиэхпит диэммит сыал-сорук турар».

Онтон нэһилиэнньэ дьарыктаах буолуутун уопсай көрдөрүүтүн ылан көрдөххө, бу хайысхаҕа балаһыанньа тупсар. Ол курдук үлэтэ суох ахсаана 3300 киһинэн аччаан күн бүгүн 28 тыһыынчаҕа тэҥ.