Саха сирин норуоттарын култууратын нэһилиэстибэтин сыыппараҕа киллэрии бара турар

Туос иһит анал тиэхиньикэ үрдүгэр ууруллан сыыппараҕа киллэриигэ түһэриллэр. Бу анал сканер сардаҥалар көмөлөрүнэн предметы хайдах баарынан устан ылар. Оччоҕо бибилитиэкэ сайтыгар киирбит киһи саха норуотун туттар малын, киэргэлин бу баардыы көрөр кыахатанар. Быйыл 3D принтер холоон көрүү быһыытынан үлэлээтэ. Онон cыл устата 10 тахса мал сыыппараҕа киирдэ. Мас, муос чорооннору, саха быһаҕын уонна үрүҥ көмүс симэхтэри үһэрэн боруобалаан көрдүлэр.

Варвара Окоемова, СӨ национальнай бибилитиэкэтин культурнай нэһилиэстибэни сыыппараҕа киллэрии лабораториятын үлэһитэ: «Камера буолан дьүһүнүн барытын булан ылар. Хас да өттүттэн түһэрэбит: анныттан, үрдүттэн уонна ону холбоотоххо модель буолар. Чороон диэн көрдүөххэ сөп “Илим” диэҥҥэ онно аллараа сиһилии суруга, кээмэйэ уонна эргитэн көрүөххэ сөп буолар».

Киин тэриллэр үбүттэн 3D сканер атылаһыллыбыта. Бу бырайыагы олоххо киллэриигэ национальнай бибилитиэкэ Өрөспүүбүлүкэ  ойуулуур-дьүһүннүүр бас түмэлэ уонна "Симэх" киин бииргэ үлэлэһэллэр. Онон саха норуотун култуурунай куодун көрдөрөр экспонаттары бибилитиэкэ сыыпараҕа киинин кытта киэҥ араҥаҕа таһаараллар. Аны кэлэр сылтан 3D сканер үлэтин кэҥэтэр сорук турар. Онтон ааспыт үйэ хаһыаттарын эргэрииттэн быыһыыр биир суол баар - сыыппараҕа киллэрии. Онон туһааннаах лаборатория үлэһиттэрэ история кырдьыктаах кэрэһитин хаһыаты биир сүрүн сорук оҥостон сканерга түһэрэллэр.

Прокопий Петров, СӨ национальнай бибилитиэкэтин культурнай нэһилиэстибэни сыыппараҕа киллэрии лабораториятын сэбиэдиссэйэ: «Былаан быһыытынан биһи бу 1920 сыллартан бэттэх оҥоһуллубут хаһыаттары электроннай варианнарын сайтка киллэрэбит. Ону ким баҕар, ханна баҕар сылдьан киирэн ааҕыан сөп».

Үйэтитии  өссө биир салаата бибилитиэкэ пуондатыгар харалла сытар грампластинкалары сыыппараҕа киллэрии. Аны аҕыйах хонугунан Гаврил Колесов - Эрчимэн Бэргэн олоҥхону толоруута бибилитиэкэ аһаҕас ситимигэр тахсыаҕа.  Онон олоҥхону таптааччылар, үөрэтээччилэр ийэ олоҥхоһуттар толорууларын истэр кыахатаннылар.  Киин күн бүгүн отучча үлэһиттээх. Манна күҥҥэ ортотунан 6 тыһыынча сирэй сканерданар.

Василий Борисов, СӨ национальнай бибилитиэкэтин салайааччытын солбуйааччы: «Сылга төһөнү сыыппаралыырбыт улаатта. Былырыыҥҥыны кытта холоотоххо 20% эбилиннэ. Күн аайы сарсыарда 9-тан киэһээ 6-ҕа диэри бу киин үлэлии турар. Бу национальнай бибилитиэкэ электроннай ситиминэн Өрөспүүбүлүкэ бибилитиэкэлэрэ бары туһаналлар. Күн аайы эбиллэ турар. Урукку сылларга 500-550 тыһ. сирэй оҥоһуллар буоллаҕына билигин 600 тыһ. таҕыстыбыт. Сканербыт ахсаана элбээн турар, киин үлэһиттэрэ элбээн турар, үөрэҕи аастылар онон үлэбит таһаарыылаах».

Култуура нэһилиэстибэтин сыыппараҕа киллэрэр киин үс салаалаах. Ол курдук бу сканердыыр лаборатория, техническэй үлэни толорооччулар уонна үйэтитэр үлэни нэһилиэнньэҕэ сырдатааччылар, тарҕатааччылар. Сыл устата көдьүүстээҕин көрдөрбүт киин инникитин өссө далааһыннаахтык үлэлиир соруктаах.