Саха сиригэр ВИЧ инфекцияны сэрэтэр тэрээһиннэр ыытыллыахтара

Дьон хараҕар күннэтэ көстүбэт хартыына. СПИД - киинин үөрэтэр-чинчийэр лабараториятын күннээҕи үлэтэ. Манна Өрөспүүбүлүкэ араас муннугуттан дьон хаанын ыланнар 21 үйэ сүлүһүннээх ыарыытыгар бэрэбиэркэлииллэр. ВИЧ инфекция аан дойду үрдүнэн сытыытык турар улахан кыһалҕа. Аҥардас Саха сиригэр тыһыынчаттан тахса киһи учуокка турар.

Сардаана Сотникова, СӨ СПИД-киинин лаборант-бырааһа: «Күннэтэ 700-тэн 1000-ҕа дылы чинчийии оҥоробут. Өрөспүүбүлүкэбит араас муннугуттан улуустар уонна куорат киин балыаһалара ВИЧ аналиһы барытын манна ыыталлар».

Саха сиригэр 1989 сыллаахха СПИД ыарыыны сэрэтэр сулууспа тэриллибитэ. Ол саҕана Саха сиригэр ВИЧ ыарыынан ыалдьыы суоҕа. 7 сыл буолан баран бастакы ыалдьыы түгэнэ бэлиэтэммит. 1996 сыллаахха киин быһыытынан тэриллэн күн бүгүнүгэр диэри үлэлии олорор. 21 үйэ хаамыытын батыһан лабараторияҕа аныгы аппарааттар, хааны чинчийэр тэрил арааһа турар. Саха сиригэр бу маннык үөрэтэр-чинчийэр кыахтаах лабаратория соҕотох.

СПИД - киинигэр күннэтэ нэһилиэнньэ араас араҥата кэлэн көрдөрүнэр, доруобуйатын тургутар. Ыарыыны сэрэтии балыыһа сүрүн соруга. Хомойуох иһин ВИЧы эмтиир эмп айылла илик. Онон аан дойду үрдүнэн бу ыарыыга сүрүн болҕомто ууруллар.

Регина Фёдорова, СӨ СПИД киинин инфекционист–бырааһа: «Бу ыарыы куһаҕана диэн - киһи ыалдьыбытын тута билимиэн соп. Бастаан сибикилэрэ борустуой ОРВИ уонна ГРИПП курдук буолуон сөп, ол эбэтэр холобура: киһи температурата тахсыан сөп, төбөтө, иһэ ыалдьыан сөп, былчархайдара көбүөн сөп уонна сүһүөхтэрэ ыалдьыан сөп. Ол иһин вирус уопсайанан чуумпу олоҕунан олорор. Ол сылдьан киһи иммуннай систематын биллэрбэккэ эрэ алдьатар. Тута эмтэммэтэххинэ СПИДка тиийиэххин сөп». 

ВИЧ - инфекциянан ыалдьыы хас биирдии киһиэхэ улахан охсуу буолар. Доруобуйатыгар эрэ буолбакка өй-санаа, уйулҕа өттүнэн ыар сүгэһэр буолар. Онуоха психологтар, социальнай үлэһиттэр төһүү күүс, көмө-өйөбүл буолаллар.

Анна Игнатьева, СӨ СПИД киинин социальнай үлэҕэ исписэлииһэ: «Ыарыыларын билбиттэрин кэннэ мин улэм саҕаланар. Чопчулааһын саҕаланар, ол эбэтэр биһиги диспансернай отделбыт, быраастарбыт бастакы приём кэннэ бу киһини араас исписэлиистэринэн ыыталлар. Ол иннинэ биһиги диагностика өттүнэн социальнай проблемаларын булан саҕалыыбыт».

Быраастар бу ыарыыга улахан болҕомтону уурарга ыҥыраллар. Хас биирдии киһи бэйэтин эрэ иннигэр буолбакка, бүтүн уопсастыба иннигэр эппиэтинэстээх буоларга дьулуһан, эмтэниллибэт ыарыы тарҕаныытын намтатарга анаан хас биирдии киһи төһүү күүс буолуохтаах.

Александра Золотарёва, СӨ СПИД киинин сүрүн бырааһа: «Биһиги үлэбитин сылы быһа тохтобула суох салҕаан ыытабыт ол гынан баран Өрөспүүбүлүкэ дьонноро бу проблеманы көрдүннэр диэн тоһоҕолооммут бу тэрээһин барар».

Онон хас биирдии киһи эрдэтинэ ВИЧ статуһун билэ сылдьара булгуччулаах. Бу ыарыы атын сыстыганнаах ыарыылар сайдалларыгар тиэрдиэн сөп.