"Орто Дойду" кыыл пааркатын олохтоохторо кыһыны туоруурга бэлэмнэр
Өрөспүүбүлүкэҕэ кыыл паарката арыллыаҕыттан үлэлиир, адьырҕа кыыллар сэбиэдиссэйдэрэ, Оксана Кузьмина, хас биирдии кыылларын оҕолорун курдук көрөр-истэр. Ол да буоллар олортон биир көрүҥү чорботон ордук атаахтатар. Бу - тайҕа бөрөлөрө. Сахам сирин бөрөлөрө син биир хайа да кыыллааҕар чугас эбиттэр диэн үллэстэр.
Оттон хара тыа хаһаайына, быйыл дьыл хойутаан, утуйар уута эмиэ хойуутаата. Сэтинньи 25 күнүгэр диэри куруук утуйар буолара диэн паарка үлэһиттэрэ кэпсииллэр. Билигин кырдьаҕас утуктаан, баппаҕайын үрдүгэр төбөтүн өйөннөрөн, уһун кыһыны утуйардыы дьэ, санардыы бэлэмнэнэр. Утуйуон иннинэ от тэллэҕин оҥостон, тыал оонньоон уубун алдьаппатын диэн икки өттүн отунан бүөлүүр. Бу туһунан кинилэри көрөр-истэр хаһаайкалара кэпсиир.
Оксана Кузьмина, "Орто дойду" кыыл пааркатын адьырҕа кыыл салаатын сэбиэдиссэйэ: «Бу күннэргэ чэппиэртэн тымныйара буолуо, онон дьэ утуйуохтара диэн сабаҕалыыбыт. Харахтарын, сирэйдэрин көрдөхпүтүнэ утуктаан баран сылдьаллар олох. Астарыгар нэһиилэ тахсаллар. Кыстыкка үчүгэйдик киирэн эрэбит».
Итии дойду кыыла - тэбиэн, Саха сирин тымныытын тулуйан, өссө эбии саха сүөһүтүн кытта биир хотоҥҥо кыстыыр. Бу сылга диэри биир далга аһаан кэлбиттэрэ, оттон кэники эйэлэрэ атырдьах маһыныы арахсан, тус туһунан далга аһыыллар. Тоҕо диэтэххэ саха сүөһүтэ уҥуоҕунан төһө да кыра көрүҥнэннэр, сүүнэ улахан дарбайбыт тэбиэни сүгүн аһаппат, тойомсуйар эбит.
Маны таһынан, Орто дойдуга өссө 3 овцебык уонна 2 бизон таһырдьа кыстыыр. Күҥҥэ иккитэ бурдугунан уонна сенаж отунан, талаҕынан аһаталлар. Кыыллары көрөр-харайар сыалтан үлэһиттэр тохтобула суох түбүгүрүүллэр.
Прасковья Ефимова, "Орто дойду" кыыл пааркатын бэтэринээрэ: «Бизоннар кэлэн тураллар. Бу 2006 сыллаахха Саха сиригэр киирбиттэрэ уонна наһаа үчүгэйдик олохсуйан олороллор. Биһиэхэ, кыыл паркабытыгар бизоннар 6 сыллара буолла, номнуо 3 төрүөхтээх, Буотаматтан кэлбиттэрэ, оҕолоро онно бараллар».
2012 сыллаахха Санкт-Петербургтан кэлбит Ломоносов уонна Халыматтан Колымана диэн үрүҥ эһэлэр кыһынан тус туһунан кыстыыллар. Сылга биирдэ, халлаан сылыйыыта, кылгас бириэмэҕэ алтыһан ылаллар. Икки оҕолоро Санкт-Петербурдааҕы уонна Хабаровскайдааҕы кыыл пааркаларыгар барбыттара.
Көтөрдөртөн салааларыттан кыһыны 3 көрүҥ тулуйар: хотугу мэччиргэ, суор уонна улар. Оттон кыталыктар быйыл бастакыларын сымыыт баттыы сыталлар. Айылҕа сокуонунан бастакы сымыыттара куруук иччитэх буолар эбит, онтон кэлин кыра кыталыктар Орто дойдуга күн сирин көрүөхтэрэ.
Оксана Кузьмина - "Орто дойду" кыыл пааркатын адьырҕа кыыл салаатын сэбиэдиссэйэ: «Бу уһун көтөр дьиэтэ диэн ааттанар, сайыҥҥы дал уонна ити кэннитигэр кыһыҥҥы дал. Онно бары киирэллэр: фазаннар, павлиннар уонна биирдии хосторунан хотойдор. Кустарбыт, кубалар икки этээстээх дьиэҕэ бааллар».
Сайыҥҥы куйааһы, кыһыҥҥы тымныыны арай террариум олохтоохторо билиммэттэр. Манна мэлдьи 26-28 кыраадыс сылаас. Таһырдьаттан киирбит устар камерабыт кырыаран моһуоктаата. Ону ол диэбэккэ терариум кыыллара киһиэхэ сыста үөрүйэхтэрин көрдөрдүлэр.
Онон, хас биирдии тус туһунан араастаһар кыыллар, харамайдар дьон харыстабыллаах сыһыаныгар иитиллэ сылдьаллар. Сибиэһэйтэн сибиэһэй, саҥаттан саҥа аһынан хааччыллан быйыл кыһыны этэҥҥэ кыстыырга бэлэмнэр.
