Хаппыыстаны туһааһын албаһа

Наталья Руфова Хатас нэһилиэгин биир тутаах, бас-көс, көхтөөх позициялаах олохтоохторуттан биирдэстэрэ. Кинитэ суох нэһилиэккэ биир да тэрээһин ааспат, кини “Тускул” култуура киинигэр нэһилиэккэ баар 60-тан тахса түмсүүнү салайар, туох баар общественнай үлэни сүрүннүүр киһи. Наталья Ивановна уопуттаах оҕуруоччут буолан, хас күһүн ахсын кыһыҥҥыга диэн элбэх көрүҥ аһы хаһаанар. Хаппыыстаны үгэс быһыытынан аһытан тууһуур, ону тэҥэ салаат хас да көрүҥүн оҥорор.

Наталья Руфова, Хатастааҕы "Тускул" култуура киинин түмсүүлэрин салайааччы: «Хаппыыстаны түөрт гына кэрчиктээн баран оргуйбут уунан кутан хонноробут. Оччоҕо хаппыыста сымныыр уонна утманы ылынымтыа буолар».

Биир суукка туустаах ууга хоммут хаппыыстаны ырытан ылан лиистэрин таас түгэҕэр тэлгиир уонна араҥа, араҥа гына уурар. Хас  биирдии араҥаҕа чараас гына теркаламмыт чеснок, сүбүөкүлэ, паприка уонна  кыһыл биэрэс көрөн кутуллар.

“Салааппытыгар сүбүөкүлэ эбэбит. Бу оҕуруот аһын өҥ биэрэргэ уонна аһыы амтаны сымнатыыга туһанабын. Сүбүөкүлэни сиикэйдии кутарбын ордоробун. Оччоҕо быдан иҥэмтиэлээх буолар”.

Хаппыыста бүтүөр диэри араҥалаан барытын маннык ууран баран, ыараханынан баттатан биир суукка хонноруллар. Ол кэннэ хаппыысталаах, сүбүөкүлэлээх салат бэлэм буолар. Наталья Ивановна икки сыллааҕыта “Төрүт ас” диэн түмсүүнү көҕүлээн тэрийбитэ. Нарияна Стручкова бу түмсүү чилиэнэ, эмиэ кулууп үлэһитэ. Хаппыыстаны эмиэ итии ууга маринуйдаан тууһуур.

Нарияна Стручкова, Хатастааҕы "Тускул" культура киинин методиһа: “Хаппыыстаны маринакка оҥорорго олус боростуой састааптаах. Ол курдук хаппыыста, моркуоп, туус, уксус эрэ наада».

Биир улахан хачаан хаппыыстаҕа, икки орто моркуоп, биир ыстакаан саахар, биир толору столовай ньуоска туус уонна биир кыра ньуоска 70%-наах уксус. Тумабытын барытын саҥа оргуйбут биир лиитэрэ итии ууга булкуйан баран хаппыыстабытыгар кутабыт. 

“Төрүт ас” түмсүүлэригэр ийэлэр оҕолорун кытта кэлэн саха аһын араас тэрэһиннэргэ астыыллар. Үрүҥ, эт, бурдук аһы, идэһэттэн бэлэмниир аһылыгы көрдөрөн үөрэтэллэр, төрүт аһы тарҕатыыга бүтүн бырайыактаахтар. 

Наталья Руфова, Хатастааҕы "Тускул" культура киинин түмсүүлэрин салайааччы: «Аһылык сиэрин-туомун, өбүгэ үгэһин билэр иҥэринэ сылдьар киһиттэн үөрэнэн астыыр чыҥха атын. Онон ураты биһиги түмсүүбүт».

Хаппыыстаны тууһуурга хас биирдии хаһаайка бэйэтэ сөбүлүүр рецептээх. Онтон бу түргэнник бэлэмнэнэр салааттары оҥостон, чугас дьоҥҥутун күндүлүөххүтүн сөп.