Норуот ускуустубатын киинигэр "Айар кутум иэйиитэ" быыстапката турда

Олоҥхо дьоруойдарын илиитин сылааһыгар тилиннэрбит баайбыт Сарыада Уус хартыыналара өрөспүүбүлүкэҕэ киэҥник биллэллэр. Худуоһунньук Эллэй Сиипсэп Ойуунускай Ньургун Боотур олоҥхотун уруһуйга түһэрбитин, иистэнньэҥ туох даҕаны уратыта суох сабынан баайан таһаарбыт.

Уйгулаана Николаева: «Валентина Васильевна бэйэтэ тутааччы идэлээх буолан хартыыната төһө усталанан-туораланан таххарын суоттуур. Ол суота чопчу сыыһата суох буолан тахсарыгар биир ый кэриҥэ баранар».

Хас биирдии биэтилэтин ааҕан, суоттаан таһаарарыгар биир ыйы барыыр эбит буоллаҕына, баайыытын 10 күн иһигэр бүтэрбэтэҕинэ иэйиитэ уостан оҥорбутун барытын көтүрэн хаалларан кэбиһэр идэлээх эбит. Онон кылгастык күлүм гына өйүгэр киирбит санаатын хартыынатыгар баайа эбэтэр быысыпкалыы сытыыр. Олоҕор саамай өйдөнөн хаалбыт түгэннэри уһун сылларга үйэтитэр быысыпкаларыттан биирдэстэрэ Рафаэль Санти ааптардаах Сикстинскай мадонна буолар.

Валентина Стручкова, Сарыада Уус - СӨ норуотун маастара: «Ол бу омук да сирдэринэн, ханна да сырыттарбын мин ол аҕабыыт ииппит эбээлээх буоламмын наар Таҥара дьиэтигэр киирэн худуоһунньуктар былыргы уруһуйдарын, Таҥара мөссүөннэрин наар көрөр идэлээхпин. Ол онно наар Таҥара дьиэтин купола барыта Сикстинская Мадонна киэнэ, ону уруһуйдууллар эбит».

1966 сыллаахха 14 сааһыттан айар иэйиигэ ылларан быысыпкалаабытынан барар. Бастаан дьон мэтириэтиттэн саҕалаабыт. Саха литэрэтиирэтин төрүттээччилэри, норуодунай суруйааччылары бастаан дьүһүйбүт. Саха улуу уолаттарыгар сүгүрүйэрин бэйэтин үлэтинэн махталын тириэрдэрин үллэстэр. Оттон үөлээннээхтэрэ Валентина Стручкованы эдэр сааһыттан актыбыыс, үлэни оройуттан тутар диэн бэлиэтииллэр.

Мария Старостина, Амма нэһилиэгин олохтооҕо: «Кини үлэтэ илииннэн оҥоһуу. Бэйэтэ быысыпкалаан, таҥан оҥорор. Мэтириэттэрэ олус үчүгэйдик сатыыр. Бу Олоҥхо тиэмэтигэр олус үчүгэй быысыпкалары оҥорбута».

Биир саамай биллэр баайыытынан Өлүөнэ өрүс кирбиитигэр Иркустскай сиригэр булуллубут очуос тааска уруһуйдары үтүгүннэрэн оҥорбута буолар. Акрил уонна меланж матырыйаалтан 80 м. туоралаах, 90 см. усталаах хартыынаҕа 1000 гр. саптан саха устуоруйатыгар ураты суолталаах уруһуйу үйэтиппит.

Любовь Боярская, Национальнай библиотека үлэһитэ: «Ураты хараҕынан көрөн, ону бэйэтэ оһуордаан тигэн, бэйэтэ иистэнэн олох таһаарар. Амма нэһилиэгин Айыы дьиэтигэр олоҥхоҕо аналлаах хартыыналара тураллар. Кэлбит эрэ киһи барыта сэҥээрээччи. Аммалар олоҥхону наһаа да үчүгэйдик көрдөрбүккүт диэн сөҕөөччүлэр».

Быысыпкатын кэриэстии тиһэр, сүрүн туттар матырыйаалларынан канва уонна мулине буолар. Хартыынаҕа саамай үлэтэ - бэлэмнээһинэ уонна суота буолар. Оттон хаалбыт баайыыта уонна быысыпкалааһына иистэнньэҥ киһиэхэ ураты иэйиини үөскэтэн, үлэ саамай үчүгэй чааһынан буоларын бэлиэтиир. Хартыыналарын дьоҥҥо-сэргэҕэ таһаарыан иннинэ хайаан даҕаны бастаан чугас дьонун санаатын истэр, оччоҕуна хартыыната ситэн тахсыбытын бэйэтигэр өссө бииргэ бигэргэтэн биэрэр.