Хаҥалас улууһугар "Эмис соболоох" хаһаайыстыба былааннарын толороллоругар 130 туонна үүт хаалла
Пиэрмэ бастаан тэриллэригэр 34 сүөһүлээх, 4 үлэһиттээх кээпэрэтиип быһыытынан саҕалаабыта, онтон бырагыраамаҕа тиксибэппит диэн салгыы бэйэ хаһаайыстыбатын сайыннарар сыалтан 2016 сыллаахтан бааһынай хаһаайыстыбаҕа көспүттэрэ. Хаһаайыстыба ньыматынан икки хотону туттарбыттар, бастаан 50, оттон 100 миэстэлээх. Онно эбии сэбиэскэй хаһаайыстыба хотонун саҥардан туһана сылдьыбыттар. 2020 сыллаахха бырагыраамаҕа киирэн 220 миэстэлээх улахан хотон туттараллар, уонна “Дьиэ кэргэн пиэрмэтэ” бырагырааманан 100 миэстэлээх эдэр сүөһү хотонун туттаран билигин онно көһөн олороллор.
Акулина Львова, "Эмис соболоох" бааһынай хаһаайыстыба салайааччыта: «Муостата түөрэ-лаҥкы барбыт эргэрбит хотоҥҥо үлэлиир олус ыархан. Онон биир баҕа санаам ньирэй хотонун туттарыы. Тоҕо диэтэр сыл аайы 100 тахсалыы ньирэй төрүү турар. Ону баппат буоллахтарына хайдах сүөһү ахсаанын элбэтиэххиний».
Уопсайа 311 төбө баарыттан 120-тэ ыанар ынах, 106 субай уонна ньирэй баар. Күҥҥэ иккитэ ыыллар, сарсыарда алта аҥаарга уонна киэһээ биэс аҥаарга. Сайыҥҥы бириэмэҕэ үлэ аҕыйах буолан хотоҥҥо икки ыанньыксыт уонна биир бостуук үлэлиир. Оттон кыстыккы киириигэ күһүн хара үлэтэ хас да бүк элбээн тахсар. Хас биирдии ынах миэстэтигэр киирэн ыанар бириэмэтигэр Алтаай сибиэһэй бурдугун сиир. Хаһаайыстыба саамай саастаах үлэһитинэн 71 саастаах Зоя Тимофеева буолар.
Зоя Тимофеева, учуоччут: «Сайынын үлэлииргэ чэпчэки, онтон кыһыҥҥы өттүгэр, биллэн турар, ыарахан. Кыһынын от кыайан тарҕаппаппын. Онон бэйэм үлэбэр үлэлиибин. Билигин үс ыанньыксыттаахпыт, бары бииргэ ыыбыт. Биир ыамҥа 500-600 лиитэрэни ылабыт».
Хаһаайыстыба сытыы кыһалҕата үлэһит илии тиийбэтэ буолар. Акулина Львова бэлиэтииринэн билиҥҥи ыччат, сүөһү көрүүтүгэр улахан интэриэһи уурбат. Саҥа кэлбит үлэһиттэри төһө эмэ сылаас дьиэнэн хааччыйарбыт, ый аайы төлөнөр хамнастыырбыт үрдүнэн өр үлэлээбэккэ бараллар, онон Тыа хаһаайыстыбатыгар бэриниилээх үлэһиттэри киһи тарбахха ааҕар ахсааннаах диэн пиэрмэ салайааччыта бэлиэтиир.
Иннокентий Алексеев, бостуук: «Эрдэ бостууктуу сылдьан баран биэнсийэҕэ тахсан тохтообутум, онтон быйыл эмиэ үлэлээтим. Бостуук үлэтэ күһүҥҥү өттүгэр ыарыыр».
450 га сиртэн быйыл сайын 661 туонна от оттонон, сыл тахсалларын булунан олороллор. “Эмис соболоох” пиэрмэҕэ өссө биир сытыы боппуруоһунан тиэхиньикэ тиийбэтэ буолар. 1998 сыллаах биир тыраахтырдаахтар уонна өссө биири нэһилиэк дьаһалтатыттан уларсан олороллор. 300-тэн тахса сүөһүгэ биир тыраахтыр туохха да тиийбэт диэн кыһалҕаларын үллэстэллэр.
Үүт туттарыытыгар быйылгы былаан туоларыгар 130 туонна хаалла. Оттон тутан бүттэхтэринэ, таах тоҕуллубакка, борооскуларга кыра ороһу ньирэйдэргэ ытыйан биэриэхтэрэ. Уонна тыа киһитигэр саамай күндүтэ - бэйэ оҥорон таһаарар үрүҥ аһа буолар.
