Быйыл өҥ дьыл буолан сир аһа өлгөмнүк үүннэ

79

Ырыынакка атыы-тутуу үгэнэ. Билигин оҕуруот аһа, фрукта эгэлгэтэ дэлэйэн күөх, кыһыл битэмииннээх ас хотойорунан тэлгэммит. Ону тэҥэ, бэйэ сир аһа сезонунан  көхтөөхтүк атыыланар. Олохтоох сир аһа ырыынакка 3-4 эрэ атыыһыкка баар. Ньургуһун Старостина ырыынакка үлэлээбитэ быданнаата, киниэхэ сугун, мооньоҕон, отон, онтон да атын көрүҥ сир аһа бэйэтинэн, эбэтэр барыанньытынан атыыга турар: 

 

"Малина 1,5 тыһыынча, ойуур моонньоҕоно 700, сугун 600 уонна хаптаҕас 500 солкуобай.  Бу лиитирдээх баанкаларынан этэбин. Билигин чэпчэкитик турар, биир биэдэрэ 2 тыһыынчаҕа атыыланар. Дьон бэйэлэрэ кэлэн 1,5 да тыһыынчаҕа атыылыыллар".

 

Быйыл кырдьык, ааспыт сыл курдук, отон маска эрэ үүммэтэх. Социальнай ситимнэргэ чуумпу булт ситиһиилэрин туһунан улуус аайыттан хаартыскалаан, видеолаан күннэтэ ыыталлар. Онон ырыынакка отону дьон кэлэн бэйэтэ, эбэтэр атыыһыкка туттаран атыылатар. Ким кыралаан амсайарыгар, ким хото хаһаанарыгар табыгастаах буоллун диэн, отону кыра иһититтэн саҕалаан, биэдэрэҕэ тиийэ атыылаһыан сөп. Отону тэҥэ сугун, тыа, саад моонньоҕоно, дьөлүһүөн эмиэ баар.

 

Кэбээйи улууһуттан кэлэ сылдьар Зинаида Ионова Алдан сугунун атыылаһар соруктаах. Биһиэхэ улууспутугар үүммэт буолан, күндү сир аһа диэн кэпсиир. Сир аһыгар сыана былырыыҥҥыттан уларыйбатах диэн санаатын үллэстэр:

 

"Биһиэхэ сугун үүммэт, ол иһин сугун көрө сылдьабыт. Дэҥ көстүү биһиэхэ, мааны ас. Сыана былырыыҥҥыттан наһаа үрдээбэтэх, былырыын да 500 этэ, быйыл да 500 солкуобай. Өссө чэпчэкигэ эмиэ атыылыыллар эбит, көрдөххө".

 

Сир аһын тэҥэ, олохтоох оҕуруоччуттар үүнүүлэрэ элбэх. Оҕуруот аһа быйыл үчүгэйдик үүнэн, сыана ааспыт сылтан улаханнык уларыйбата диэн атыыһыттар этэллэр. Холобура, сибиэһэй хортуоппуй, хаппыыста 80 солкуобайга тураллар. Оҕурсу, помидор 150-230 диэри халбаҥныыр.

 

"Нам  хортуоската баар уонна даачаттан аҕалан эрэллэр. Кинилэр эриэппэлэрэ, оҕурсулара, укуруоптара. Перец эмиэ манна үүннэриллибит. Тастан кэлии аҕыйах. Быйыл ураһаай үчүгэй, онон хортуоска кэлэ турар. Сүрүннээн хотуоска, хаппыыста, луук. Билигин тууһанар кэм буолла, иннэ гынан перец, оҕурсу, помидор, укуруоп, кабачок ылаллар", - диэн  оҕуруот аһын атыылааччы Аграфена Иванова кэпсээтэ.

 

Кылгас сайыммыт өҥ быйаҥа,  минньигэс бэлэҕэ - баай битэмииннэринэн киһи доруобуйатыгар бэрт туһалаахтара дакаастанан турар. Быйыл сир аһа дьэдьэн, хаптаҕас, сугун, отон өлгөмнүк үүнэн, хас биирдии сир асчыт, ыал кыһыҥҥы уһун күннэри минньигэс барыанньалаах көрсүөҕэ. Билиҥҥи кэмҥэ, сорох тыа дьоно сир мааны бэлэҕин айаҕар буолбакка, эбии дохуот киллэринэр сыалтан хомуйар.