Олохтоох учуонайдар айыыларын хаһаайыстыбалар хото туһаналлар

Күөх нэлэмэн хонуу киһи хараҕын сылаанньытар. Нам улууһун Бөтүҥүн ытык сирэ. Манна улууска эрэ буолбакка, бүтүн өрөспүүбүлүкэҕэ биллэр "Дайыына" бааһынай хаһаайыстыба сүөһү эбии аһылыгын олордубут бааһыната. Билигин дайыыналар сиилэһи, эбиэһи уонна судаан отун олордоллор.

Надежда Попова, хаһаайыстыба салайаччыта: "Судаан отун биһиги бэс ыйын ортото олордубуппут. Нам улууһугар ардахпыт кэмчитик түһэ турар. Кэлэр ыйга самыырдаатаҕына үүнүүбүт үчүгэй буолуо этэ диэн эрэнэбит. Былырыын бу от үрдүгэ 3 миэтэрэттэн тахса буолбута. 100-чэкэ гектар сиртэн 700 туоннаны ылбыппыт.  Сүөһү эбии аһылыгынан дьарыгыран хороҕор муостаахтарбыт туруктара тубуста да, окко да барыстаах буолла".

"Дайыына" хаһаайыстыба сүөһү эбии аһылыгын олордооһунунан  2011 сыллаахтан дьарыктанан саҕалаабыт. Күн бүгүн хаһаайыстыба 350 хороҕор муостааҕы тутар, онтон 120 ньирэйдэр уонна ыанар ынахтар итиэннэ субайдар. Ол да иһин буолуо билигин хас да бааһынанан сүөһү эбии аһылыга үүнэр. Олордуу иэнэ олус улахан. Хаһаайыстыба ыһыытын уопсай иэнэ быйыл 300 гектар.

Манна кинилэргэ төһүү күүс тыа хаһаайыстыбатын научнай-чинчийэр институтун сүөһү эбии аһылыгын бэлэмниир лабораториятын учуонайдара буолаллар. Хаһаайыстыба кинилэри кытары сөбүлэҥ түһэрсэннэр, үлэлээбиттэрэ хаһыс да сылыгар барда. Үлэлэһэллэрин олох кэмсимэттэр, науканы уонна хаһаайыстыбаны дьүөрэлии тутуу түмүгэ үчүгэй көрдөрүүлэрдээх. Оттон күн бүгүн чиничийэр институт үгүс хаһаайыстыбаларга күүс көмө, тирэх буолар.

Сахаяна Павлова, ТХНЧИ эбии аһылыгы оҥорор лабораториятын сэбиэдиссэйэ, тыа хаһаайыстыбатын билимин доктора: "Сунтаар улууһун кытары күүскэ үлэлэһэ сылдьабыт. Улуус 3 улахан хаһаайыстыбаларыгар ыһыылардаахпыт. Маны сэргэ Ньурба, Үөһээ Бүлүү, Бүлүү улуустарыгар сүбэ быһыытынан көмөлөһөбүт. Илин Эҥэри кытары эмиэ ыкса үлэлэһэбит".

Өрөспүүбүлүкэҕэ тыа хаһаайыстыбатын туруу үлэһиттэригэр болҕомто ууруллан, хаһыс да сылын сүөһү эбии аһылыгын соҕотуопкалааһыны өйүүр бырагыраама көдьүүстээхтик үлэлиир. Намнар ону билэн олороллор.

Надежда Попова, хаһаайыстыба салайаччыта: "Сүөһү аһын бэлэмнээһиҥҥэ ананар бырагыраама олус туһалаах. Намнар быйыл үөрүү бөҕөбүт, 12 хаһаайыстыба тиэхиникэ ыллыбыт. Ол иһигэр биһиги МТЗ-82 тыраахтыры ылан үөрүүбүт улахан. 25 гектартан үөһэ ыһааччыларга быйыл бу көмө оҥорулунна. Онон министиэристибэҕэ, Ил Дархаҥҥа махталбыт муҥура суох”.

Онон хаһаайыстыба сайдарыгар, науканы уонна үлэни биир ситим оҥостон "Дайыына" хаһаайыстыбаттан үтүө холобур ылан, үлэни оройуттан тутар кэм уолдьаста.