Алдан харыстанар сирдэрин туругун учуонайдар көрдүлэр.

Туһаайыы Таҥара дьиэтэ диэн ааттаах таас очуос. Алдан өрүс устун 300 килэмиэтири өрө өксөйдөн Суон Тиит үрэххэ тиийдэххэ баар. Манна киһи мээнэ тиийбэт сирэ.  Култуурунай нэһилиэстибэ эбийиэктэрин харыстыыр департамент үлэһиттэрэ Алдан улууһугар баар 3 былыргы дьон тохтоон олохсуйбут сирин кэтээн көрөллөр. Маннык тэрээһин 5 сылга биирдэ ыытыллар.

Гаврил Терентьев, СӨ култуурунай нэһилиэстибэ эбийиэктэрин харыстыыр департаменын салайааччытын солбуйааччы: "Бу сирдэр 2011 сыллаахха федеральнай реестрга киирбиттэрэ. Ону биһиги баран бэрэбиэркэлээтибит. Суон Тииккэ 3-4 тыһыынча сыл анараа өттүгэр былыргы дьоннор олоро сылдьыбыттар. Онно былыргы иһиттэри-хомуостары, уҥуохтары булбуттар этэ. Билигин бу сирдэр тыытыллыбакка тураллар, кээһэнии суох".

Алдан улууһа архелогическай пааматынньыктарынан баай. Ол курдук аҥардас былыргы дьон олоро сылдьыбыт тохтобула 100 тахса баар, онтон тааска уруһуй 10 сиргэ баара биллэр. Департамент үлэһиттэрин сүрүн соруга сирдэр туруктарын сыныйан көрүү итиэннэ хаачыстыбалаахтык хаартыскаҕа түһэрии. Онтон салгыы дөкүмүөннээһин. Бэйэлэрин идэлэригэр экспертэр хайаҕа таба, киһи уонна ураһа ойууламмытын өйдөөн көрдүлэр.

Александра Бурнашева, СӨ култуурунай нэһилиэстибэ эбийиэктэрин харыстыыр департаменын исписэлииһэ: "Ылбычча киһи тааска уруһуйдары өйдөөн көрбөт. Биһиги экспедициябыт кэмигэр 3 сири көрдөбөт. Чопчу турар сирдэрин быһаардыбыт. Онтон кадастрга киллэриэхпит".

Исписэлиистэр ол курдук  Чомпооло, Суон Тиит 1 уонна суон Тиит 2 диэн архелогическай пааматынньык буолбут былыргы тохтобуллары көрдүлэр. Учуонайдар бу сирдэргэ хайаҕа уруһуйдары 1966  сыллаахха арыйбыттара. Тааска уруһуй Суон Тиит тохтобулга  Таҥара дьиэтэ диэн ытык очуоска ордук үчүгэйдик хараллыбыт. Бу очуоска урут ойууттар эрэ сиэр-туом толоро тахсаллар эбит. Онтон олохтоохтор ыраахтан көрөн хайа таҥара дьиэтигэр майгынныырын иһин итинник ааты иҥэрбиттэр. Онтон билигин бу сир археолог-учуонайдарга көмүскэ тэҥнээх сир.

Гаврил Терентьев, СӨ култуурунай нэһилиэстибэ эбийиэктэрин харыстыыр департаменын салайааччытын солбуйааччы: "Археологтар 3-5 тыһыынча сыл анараа өттүгэр уруһуйдаммыт уруһуйдар дииллэр. Ол эрэн Кившен диэн учуонай саамай былыргы да уруһуйдар буолуохтарын сөп диир. Кини этэринэн 18 тыһыынча сыл анараа өттүгэр уруһуйдаммыт буолуохтарын сөп. Онон научнай эйгэҕэ мөккүөр бара турар. Онтон олохтоох аргеологтар хаһыы кэмигэр 3 тыһыынча сыллардааҕы маллары булбуттара".

Онтон маннык харыстанар сирдэргэ сир баайын хостооһун саҕаланар түгэнигэр. Аан маҥнай археологическай хаһыы барыахтаах, ол эрэ кэннэ туһааннаах департамент көҥүлү биэрэр.