Хараанай сайылыкка үрүҥ илгэ үрүлүйэр

Сайылыкка сарсыардааҥы ыам. Титииккэ ынахтар биир биир киирэн үөрүйэхтик тураллар. "Туймаада Экоферма" хаһаайыстыба икки ыанньыктааҕыттан биирэ манна, Хаҥалас Нөмүгүтүгэр, Хараанай сайылыгар  баар.  Бу дьоҕус титииккэ 260 ынах ыанан тахсар. Маны барытын 3 ыанньыксыт биир өрөбүлэ суох ыыр. Людмила Сивцева тыа хаһаайыстыбатыгар үлэлээбитэ 45 сылыгар барда, кини үүт ыамыгар урут да билигин бастыҥ ыанньыксыт.

Людмила Сивцева, "Туймаада Экоферма" ХЭТ ыанньыксыта: "Быйыл мэччирэҥмит үчүгэй, куһаҕана суох. Күҥҥэ 3 туонна 200 лиитэрэни ыы сылдьабыт. Барыта 260 ынаҕы ыыбыт. Быйыл кыһын аспыт үчүгэй этэ, онон сүөһү үчүгэй туруктаах күөххэ үктэммитэ. "

"Туймаада Экоферма" хаһаайыстыба Нөмүгүтээҕи салаатыгар уопсайа 632  сүөһүлээх, онтон ыанар ынаҕа 288. Хараанай сайылыга 90 сылларга быраҕыллан турбутун уонча сыллааҕыта сөргүтэннэр, иккистээн тыыннанан билигин манна үрүҥ илгэ үрүлүйэр, олох күөстүү оргуйар. Барыта тоҕус дьиэнэн үлэһиттэр күһүҥҥү тымныылар түһүөхтэригэр диэри олороллор.

Евдокия Устинова, "Туймаада Экоферма" ХЭТ зоотехнига: "Үүт үчүгэй. Алта ый түмүгүнэн былааммытын толорон иһэбит. Онон настырыанньабыт үчүгэй. Төрүөх былаана эмиэ туолла. Күн бүгүн 236 ынах төрөөн турар".

Хаһаайыстыба үрүҥ илгэни дэлэтэр сыалтан  эбии аһылыктааһыҥҥа улахан болҕомтону уурар. Ол инниттэн уотурбаны, сиилэһи сылы эргиччи быспакка сиэтэллэр. Үүт  ынах синньиттэн быһа тымнытар сиргэ түһэр, онон үрдүк хаачыстыбалаах бородууксуйа оҥорон таһаарааччыга барар. Бу  барыта Филипп Сивцев илиитин иһинэн ааһар, кини кытаанах учуотунан Дьокуускайдааҕы үүт собуотугар туттарыллар.  Онон кинилэр киин куораты үрүҥ аһынан хааччыйыыга көдьүүстэрэ улахан.

Филипп Сивцев, "Туймаада Экоферма" ХЭТ үүтү тутааччыта: "Күннэтэ үүппүтүн Дьокуускайдааҕы үүт собуота кэлэн ылар. Мин манна үлэлээбитим сүүрбэччэ сыл буолла".

Хаһаайыстыбаҕа үлэлэригэр дьиҥ бэриниилээх, тыа хаһаайыстыбатын сайдыытыгар ыалдьар дьон үлэлииллэр. Онон үлэ таһаарыылаах, түмүгэ астык. Күннэтэ 3 туонна 200 лиитэрэ үүт оҥорон таһаарыыга барар. Племенной хаһаайыстыба буолалларын быһыытынан хороҕор муостаах барыта ыраас хааннаах биир боруода. Онон манна сиэмэлээһин сэбиэскэй саҕаттан чиҥник олохтоммут. Онтон хаһаайыстыбаҕа билигин баар ынахтар  2007 сыллаахха кэлбит автрийскай селекция симменталлар сыдьааннара. Евдокия Устинова хаһаайыстыба зоотехнига. Онон барыта кини эппиэтигэр. Маны таһынан кини соҕотоҕун сиэмэлиир.

Евдокия Устинова, "Туймаада Экоферма" ХЭТ зоотехнига: "Биһиги хаһаайыстыба 100%  сиэмэлээһини оҥоробут. Бүгүҥҥү күҥҥэ 288 ынахпыттан 200 сиэмэлэнэн турар. Хаалбыты аны күһүҥҥэ диэри сиэмэлиэм. Сылааҕы бырыһыаммыт 80-90 % тэҥэнэһэр".

Хаһаайыстыба үүккэ сүрүн күүһүн уурар буолан тыһы сүөһүнү тутар. Оҕустарын "Откорм" диэн бырагырааманан атын хаһаайыстыбаларга биир сылга көрдөрүүгэ биэрэллэр. Онтон 50% төннөрөллөр, онтон аҥардарын көрбүт соболоҥноругар биэрэллэр. Онон бары күүс үрүҥ илгэни дэлэтиигэ ууруллар.