Мэҥэ Хаҥаласка “Аҕа күрэҕэ” буолан ааста

Быйыл Мэҥэ Хаҥалас Майатыгар Аҕа сыла. Сыллааҕы үлэ чэрчитинэн бу күннэргэ улуустааҕы "Аҕа күрэҕэ" буолла. Быйыл уопсайа 9 нэһилиэктэн 10 хамаанда кэлэн кытынна. Аҕалар мас суорааһыҥҥа, хайытыыга, ойбону алларыыга, күөс өрөөһүҥҥэ  сатабылларын көрдөрдүлэр.

"Аҕа күрэҕэ" мас хатырыгын сулуйуутуттан саҕаланна. Аҕалар сүрүн судьуйа хамаандатынан маһы хатырыгыттан ыраастаан саҕалаатылар, онтон уолаттар маһы хамсаабат кына тутан аҕаларыгар көмө буолаллар. Көрөөччүлэр өрө күүрээннээх хаһыылара-ыһыылара күрэххэ тыҥааһыны эбэр. Быйыл 10 хамаанда илиҥ-кэлин түсүһэр.

Октябрина Кулешова, Мэҥэ Хаҥалас улууһун социальнай политикаҕа салалтатын салайааччы: "Аҕа оруола үрдүүрүгэр, аҕа уолунаан алтыһарыгар, аҕа уолугар холобур буоларыгар диэн сыаллаах күрэҕи сыллата ыытабыт. Маны сэргэ оҕо кыра эрдэҕиттэн үлэҕэ сытаҕас буола улаатарыгар эмиэ туһуланар".

Кыттааччылар уопсайа 7 көрүҥҥэ күрэхтэһэллэр. Онтон саамай сүрүн быһаарыылаах түһүмэх - маһы суоран, эрбээн, хайытан сааһылааһын. Бэлэмнэммит мас барыта оһоҕунан оттунан олорор кыаммат ыалларга, аҕам саастаах дьоҥҥо көмө быһыытынан барыахтаах. Хас биирдии хамаанда  түргэнин эрэ буолбакка, хаачыстыбатын эмиэ көрөллөр.

Хас биирдии түһүмэх күннээҕи олоххо-дьаһахха туттуллар үөрүйэхтэр. Холобура, 20 чуурканы аҕа хайыта – хайыта барар, онтон уола кэнниттэн сааһылыыр. Манна сүрүннээн бириэмэни көрөллөр.

Хаһыс да сылларын кыттар Окороковтар дьиэ кэргэттэрэ бу да сырыыга кэлэн ситиһиилээхтик кытта сылдьаллар. Вячеслав 4 оҕолооҕуттан 3 уол, онон маннык хабааннаах күрэхтэргэ кыттар үтүө үгэстээх. Бу сырыыга орто уолунаан Ярославтыын кытта сылдьаллар.

Вячеслав Окороков, Мэлдьэхси нэһилиэгин олохтооҕо, күрэх кыттыылааҕа: "Быйыл үһүс сырыыбытын кыттабыт. Эрдэ улахан уоллуун киирсибиппит. Былырыын орто уолуун 2 миэстэ буолбуппут. Маны таһынан “Куйуур” уонна “Байанай” күрэхтэргэ кыттабыт. Уол оҕону кыра сааһыттан үлэнэнэ иитиллиэхтээх, оччоҕо инники олоҕор ситиһиилээх буолар диэн санаанан салайтарабын. Үлэни сатыыр киһи туохтан да толлуба".

Күрэхтэһии саамай сэргэх түһүмэҕинэн 5 миэтирэлээх баҕанаҕа тахсыы буолла, дьиктитэ диэн, хас биирдии хамаанда бары кэриэтэ 5 миэтирэҕэ тиийдилэр.  Онон кыайыылааҕы ким түргэнник тахсыбытынан быһаардылар. Бастыҥ хамаанда аны улууһун аатын өрөспүүбүлүкэҕэ көмүскүү барыаҕа.

Дмитрий Сидоров, "Аҕа күрэҕин" сүрүн судьуйата: "Өрөспүүбүлүкэҕэ күрэх тиһигин быспакка барбыта 20-чэ сыл буолла. Сыллата 20 тахса улуус кэлэн кыттар. Өрөспүүбүлүкэ таһымнаах күрэх муус устар саҥатыгар Тааттаҕа буолуохтаах. Онон манна кыайбыт биир хамаанда Таттаҕа баран улуус чиэһин көмүскүөҕэ".

Маннык күрэхтэһии ыытыллыбыта 20-тэн тахса сыл буолла. Ол сыллар устата аҕа оруола үрдээн, бу маннык күрэхтэһиини сэҥээрээччи элбээн, өрүүтүн кыттар дьоннор кытары баар буоллулар. Онон күннээҕи олоххо-дьаһахха туттуллар үлэҕэ сыһыаннаах үөрүйэхтэр, уол оҕону иитиигэ төһүү күүс буолаллар.