Үлэтэ суох ахсаана аччыыр

Саха сиригэр үлэ ырыынагын балаһыанньата ааспыт сылы кытта тэҥнээтэххэ этэҥҥэ. Аҥардас Дьокуускай куораты ыллахха, бүгүҥҥү күҥҥэ 1200-тэн тахса киһи үлэтэ суоҕунан учуокка турар, бу былырыыҥҥыны кытта тэҥнээтэххэ бүтүн 30% аҕыйах. Маныаха дьону дьарыктаах буолууга көҕүлүүргэ кэккэ өйөбүл тэрээһиннэрэ ыытыллаллар.

Дьокуускай үрдүнэн 2000-тан тахса киһи үлэ көрдөнөр. Онтон 1200 тахсата үлэтэ суоҕунан учуокка турар. Учуокка турбуттар хас биирдии киһи тус балаһыанньатыттан көрөн босуобуйаны 3 ыйтан 6 ыйга диэри алын, биитэр үрдүкү кээмэйинэн ылаллар. Алын босуобуйа кээмэйэ 2100 солкуобай, оттон үлэтэ суоҕунан үрдүкү төлөбүр 17 900 диэри эбиллибит. Кииҥҥэ билигин эрдэттэн суруттаран кэлиэххэ биитэр дистанционнай форматынан, ол эбэтэр Работа в России диэн порталынан сайабылыанньаны биэриэххэ сөп.

Мария Слепцова, Дьокуускайдааҕы нэһилиэнньэ дьарыктаах буолуутун киинин салайааччы: "Үлэ көрдөөн кэлэ сылдьыбыт дьон 34% үлэ булбута. Билиҥҥи көрдөрүүнэн 2090 киһи үлэ көрдөөн кэлбит эбит буоллаҕына, 1268 үлэтэ суоҕунан ааҕыллар. Бу ааспыт сылтан 34.8%аҕыйах".

Оттон Саха сирин үрдүнэн бүгүҥҥү туругунан 13 тыһыынчаттан тахса үлэ миэстэтэ баар. Улахан аҥара  оробуочай идэлэргэ, ол курдук тутуу маастардарыгар, силиэсэрдэргэ, электромонтердарга, сыбаарсыктарга, анал техникэ машинистарыгар ордук наадыйаллар.

Бэлиэтээн эттэххэ, ханнык баҕарар улууска, ол иһигэр куораттарга, быраастар, медицинскэй сиэстэрэлэр, учууталлар тиийбэттэр.Тыа сиригэр медиктарынан, учууталларынан хааччыйыыга өрөспүүбүлүкэтэҕи уонна федеральнай бырагыраамалар үлэлииллэр. Холобура, аҥардас учууталы тыа сиригэр үлэлэтиигэ Саха сиригэр 3 бырагыраама үлэлиир. Бастакытытан, үөрэхтэрин саҥа бүтэрбиттэр хоту уонна арктика улуустарыгар 5 сыл үлэлээтэхтэринэ Дьокуускайга биир хостоох квартира суумматын аҥарын ылар кыахатаналлар.

Мария Москвитина, СӨ үөрэҕириигэ уонна наукаҕа министиэристибэтин кылаабынай исписэлииһэ: "Иккиһинэн, "Учитель Арктики" диэн бырагыраамма. Манна саҥа үлэлии тиийбит учууталларга көмө харчы ананар уонна бырайыас төлөнөр. Үсүһүнэн, "Земкий учитель" диэн федеральнай бырайыак чэрчитинэн тыа сиригэр үлэлии барбыт эдэр исписэлиискэ 2 мөл. солк.көрүллэр".

Тыа сиригэр уруккутун курдук үлэтэ суох буолуу балаһыанньата сытыытык турар. Ол курдук тыа сирин нэһилиэнньэтин 10% тахсата үлэтэ суох. Сүрүн төрүөт - экономикаттан сылтаан, чуолаан нэһилиэктэргэ, үлэ миэстэтэ кырыымчык. Үлэтэ суох буолуу балаһыанньатын көннөрүүгэ, үлэ миэстэтин таһарыыга болҕомто ууруллар. Ол урдук былырыын судаарыстыбаннай бырагырааманы үлэлэтиигэ  биир миллиартан тахса үп көрүллүбүтэ. Бырамыысыланнас тэрилтэтигэр дьону үлэлэтии биир сүрүн соругунан буолар. 

Мария Слепцова, Дьокуускайдааҕы нэһилиэнньэ дьарыктаах буолуутун киинин салайааччы: "Муус устарга улахан үлэ дьаарбаҥкатын ыытыахтаахпыт.Онно анаан 45 тэрилтэни кытта үлэ ыыта сылдьабыт. Итиэннэ үлэ миэстэтэ көрдөөн кэлбит дьоммутун бырамыысыланнаска ыытыы үлэтэ барар".

Маны тэҥэ саастарын ситэ илик оҕолору сайыҥҥы кэмҥэ, ону тэҥэ быстах кэмҥэ үлэтэ суохтары үлэ  миэстэтинэн хааччыйыыга үлэ барар.  Быйыл даҕаны өйүүр бырагыраамалар салҕанан барыахтара.