Саха тылын улахан быһаарыылаах тылдьыта интернет ситимигэр тахсан туттуллуута элбээтэ

Саха тылын быһаарыылаах тылдьыта интернет ситимигэр киирэн, үлэлээбитэ ый кэриҥэ буолла. Бу кылгас кэм иһигэр үлэ көдьүүстээҕин көрдөрдө. Тылдьыты электроннай көрүҥҥэ көһөрүү "Судаарыстыбаннай уонна официальнай тыллары харыстааһын уонна сайыннарыы " бырагырааматынан олоххо киирдэ.

Тохсунньу саҥатыгар интернет ситимигэр тахсыбыт саха тылын  улахан быһаарыылаах тылдьытын күҥҥэ ортотунан 7 тыһыынча киһи көрөр. Ол эбэтэр дьон-сэргэ тылдьыты туттарыгар маннык электроннай көрүҥҥэ көспүтэ табыгастааҕа биллибит. 15 туом  бэчээттэнэн тахсыаҕыттан, 2018 сылтан саҕалаан Василий Бочкарев  хас да көлүөнэ үөлээннээхтэрин үлэтин соҕотоҕун сыыппараҕа көһөрөн туттуллар эйгэтин хаҥатта.  Онтон былырыын бу үлэ судаарыстыбаттан өйөбүл ылан олоххо киирдэ.

"Билигин сайт быһыытынан үлэлиир, онтон инникитин сыһыарыы оҥоруохпутун баҕарабыт. Оччоҕо бытаан интернеттаах хоту улуустарга кытта көрүө этилэр", - диэн гуманитарнай чинчийии уонна хотугу аҕыйах ахсааннаах омуктар кыһалҕаларын институтун саха тылын салаатын научнай үлэһитэ Василий Бочкарев этэр.

Ол курдук сайтка 15 туом барыта киирбит. Кинигэ курдук хас биирдии лииһи арыйан көрүөххэ сөп. Маны сэргэ саамай сонуна уонна туһанааччыга табыгастааҕа - наадыйыллар тылы тута булар кыах үөскээтэ.  "Чэ" диэни баттаатын эрэ быһаарыыта толору тахсан кэлэр. Итиэннэ наукаҕа үлэлэһээччилэргэ анаан туһунан көрдүүр салаа баар буолла. Холобур, "монгуол тылыттан киирбит аат тыллары бул" диэн сорудах туруордахха, 15 туом тухары оннук тыллары тута наардаан таһаарар. Маны сэргэ тылдьыт быһаарыыны эбэтэр атын тиэкси да саҥаран иһитиннэрэр кыахтаах.  

Улахан быһыырыылаах тылдьыты оҥорууга хас да көлүөнэ  тыл үөрэхтээхтэрэ үлэлэстилэр. Уопсайа барыта 46 сыл устата оҥоһулунна. Аан тылга ыйылларынан, тылдьыт  тыл баайын төһө кыалларынан толору түмэн, литературнай тыл нуорматын киэҥник көрдөрөр, бөҕөргөтөр уонна тарҕатар сыаллаах.  

Лия Роббек, гуманитарнай чинчийии уонна хотугу аҕыйах ахсааннаах омуктар кыһалҕаларын институтун саха тылын салаатын научнай үлэһитэ: "Быһаарыылаах тылдьыт саха тылын наукатыгар эрэ буолбакка бүтүн түүр тыллаах омуктар филогияларыгар улахан суолталаах. Тоҕо диэтэххэ кини икки тылынан быһаарыылаах оҥоһуллубута".

Саха лексикографиятын оскуолатын үлэһиттэрэ билигин улахан тылдьыт сүнньүгэр олоҕуран биир туомнаах саха тылын быһаарыылаах тылдьытын оҥордулар. Манна барыта 30 тыһыынча тыл уонна тыл холбоһуктара киирдэр. 

Маны сэргэ учуонайдар синоним тылдьытын оҥорууга үлэлэһэллэр. Уонна биир улахан бырайыак - монгуоллуу - нууччалыы - сахалыы тылдьыты оҥоруу.