Национальнай архыып дьиэтин-уотун боппуруоһа билигин даҕаны уустук

Үлэһиттэр олус кыараҕастык үлэлии олороллор. Уһун сылларга турар кыһалҕа бу кыһын өссө сытыырхайда. Миэстэ суоҕуттан историческэй суолталаах матырыйааллар  ирдэбилгэ эппиэттээбэт усулуобуйаҕа хараллаллар.

Хас сантиметр, миллиметр туһугар охсуһуу. Архыып үлэһиттэрэ история чахчытын үйэтитэр туһуттан, ирдэбили кэһэн туран харайаллар. Билиҥҥи туругунан 1 мөл. 420 тыһ. тахса докумуон манна баар. Туолуу 120% диэн сыаналанар. Долбуурдар бэйэ бэйэлэригэр ыкса сы5арытыллыбыттар, онтон дьыалалар өһүөҕэ диэри ыкса сааһыланан тураллар. Бу биллэн турар, хас эмэ үйэ тухары харалла сытар кумааҕы туругар улахан охсуулаах.

"Докумуоннар олох ыы-быччары сыталлар. дьиҥэ салгын оонньуохтаах. Үс корпус үһүөн туолан тураллар", - диэн  СӨ национальнай архыыбын сүрүн харайааччыта Мария Макарова этэр.

Саха сирин национальнай архыыба 3 дьиэҕэ олохтонор. Мантан биирэ, олорор дьиэ маҥнайгы этээһэ. Бу хайа да ирдэбилгэ эппиэттээбэт. Миэстэ тиийбэтиттэн олус ыксары турар кумааҕыларга,    түүнүк кыһалҕата сытыытык турар. Салгын оонньообот буолан уонна анал эмтиир хос суоҕуттан, кумааҕы тэллэйэ көбөн тахса турар. Анал хамыһыйа бигэргэппитинэн, 3 тыһыынчаттан тахса докумуон туруга олох быстар мөлтөх.

"Саамай ыалдьар боппуроуспут миэстэ тиийбэт диэн. Ол иһин быстах харайыыга киирбит дьыалалар курдук баайыллан тураллар. Дьиҥэ, ирдэбил быһыытынан хоруопкаҕа туруохтаахтар. Онтон биир хоруопка икки баайыы миэстэтин ылар", -  СӨ национальнай архыыбын докумуону харайар уонна учуоттуур салаатын салайааччы Римма Макарова кэпсээтэ.

Архыып туолуутун кыһалҕата - өрөспүүбүлүкэни барытын хаарыйар. Ол курдук кэнники сылларга тэрилтэлэр архыыптарын тутуу тохтотуллан турар. Күн бүгүн, биэдэмистибэлэргэ 95 тыһыынчаттан тахса докумуон архыыптаммакка сытар. Барыллаан ааҕыынан, 2030 сылга диэри 170 тыһыынча дьыала мунньуллар кутталлаах. СӨ национальнай архыыбын дириэктэрэ Пётр Румянцев маннык иһитиннэрэр:

"Өрөспүүбүлүкэ архыыбын пуондатын харайыыга критическэй балаһыанньа буолан турар. Дьиҥэ, маннык буолбута уонтан тахса сыл буолла. Хайаатар да өрөспүүбүлүкэҕэ архыып наада. Итинтэн ханна да куоппаккын. Хаһан эмит ити боппуруос син биир быһаарыллыан наада. Онон биһиги өрөспүүбүлүкэ салалтатыттан тутуу барарыгар көрдөһөбүт".

Региоҥҥа улахан суолталаах кыһалҕа уһун сылларга быһаарыллыбат. 2012 сыллаахха билигин баар архыып дьиэтигэр сыһыары тутуу сметата оҥоһуллубута, ол эрээри үбүлээһин ситэри көрүллүбэккэ тохтообута. Билигин маны сөргүтүүнү туруорсаллар. Онтон электроннай халыыпка көһөрөн кыһалҕаны быһаарыы, билиҥҥитэ олус бытааннык барар. Дьон ордук туһанар дьыалаларын - биэрэпиһи, миэтирикэ кинигэлэрин көһөрдүлэр.

"Бу күҥҥэ диэри электроннай архыып диэн боппуроуспут быһаарылла илик. Докумуоннары харайар базабыт суох. Ол иһин син биир кумааҕынан тутабыт", - диэтэ  СӨ национальнай архыыбын сүрүн харайааччыта Мария Макарова.

1649 сылтан саҕалаан, Саха сирин историятын  дьыалалара,  бэриниилээх кэм кэрэһиттэрин кыһамньылаах сыһыаннарынан эрэ туруктаахтык хараллар. Баар кыһалҕаны эбии дьиэ тутуута эрэ баһаарар кыахтаах.