Таайтарыылаах Таҥха. Бит-билгэ кэмэ

Таҥха киһи таайар, сэрэйэр күүстэрин кытта сибээстээх. Айыы үөрэҕэ этэринэн, таҥха киһи дьылҕатын билгэлиир ньымалары түмэр. Бу кэмҥэ инникини сэрэбиэйдэнэргэ саамай тоҕоостоох.

Саха сиэринэн, бэлиэ түгэн хайаан да алгыстан саҕаланар. Таҥха алгыһа ураты, ыраастыыр, санааны сааһылыыр суолталаах.  Кэм уларыйыыта инники кэскили түстүүргэ, саамай тоҕоостоох кэм диэн өбүгэлэрбит этэллэрэ. Таҥха кэмэ - Ороһооспоттон Кириһиэнньэҕэ, ол аата тохсунньу 7 күнүттэн 19 диэри. Тымныы оройугар - уу анныттан үлэһит сүллүкүүннэр тахсаллар. Үксүгэр, эргэ өтөҕү сөргүтэллэр. Ол бүттэҕинэ сүллүкүүттэр оҕолуун-уруулуун бары көһөн тахсаллар. Онтон дьыл оройугар - Кириһиэнньэҕэ киирэллэр. 

Таҥханы, бити-билгэни үөрэтээччилэр этэллэринэн, таҥха Дьылҕа таҥарата буолар. Онон саҥа сылга, саҥа ыйга үктэнэргэ дьылҕаны таба көрөр саамай суолталаах кэм. Ол эрэн, былыргы үгэстэн арыый да туораан, сорох билгэлээһиннэр билигин туттуллубат буоллулар. Былыр биһиги өбүгэлэрбит сэргэни кууһуу, ойбон иһиллээһин, остуол хаамтарыыта курдук олус сэттээхтик таҥхалыыллара. Билигин саамай туттуллар билгэ биир ньымата  -  түөрэх быраҕыы буолар.  Бу сүллүкүннэр тахсыбаттарын кэнниттэн, Ороһооспоттон  19-ка диэри эрэ салҕаныахтаах. 

Онтон биһигини бу сылга туох күүтэрин Саха култуураатын үгэһин тута сылдьааччы, тарҕатааччы Валентина Атласова билгэлээн, таҥхалаан көрдө. Этнограф Гавриил Ксенофонтов сахалар тааска, окко-маска суруйан-тиһэн хаалларбыт суруктарын үөрэппит рунатынан, бүгүн биһиги үүммүт сылга эрэ буолбакка, инникибитигэр туох көһүтэрин биллибит. Салҕыы хаамысканан, хабылык маһынан билгэлэннибит.

Биллэн турар, Билгэ хаан тугу эппитин, атын дьон билиэ суохтаах. Онтон миэхэ туох түбэспитин санаан, үөрэн испэр мичик гынабын. Таҥха инникини биттэниини сэргэ, өйү–санааны сааһылыырга, ыраастанарга тоҕоостоох кэм.

"Бүгүн Атласовтар уһаайбаларыгар  кэлэн үчүгэйдик алгыстанным. Таҥхалаатыбыт, инники олохпун кыратык иһиттим. Уонна саамай үөрбүтүм диэн ыраастанным", - диэн Дьокуускай куорат олохтооҕо Светлана Кузьмина этэр.

Өбүгэ саҕаттан саха омугун итэ5элинэн, Таҥха кэмэ Ороһооспоттон Кириһиэнньэҕэ диэри салҕанар. Бу күннэргэ саха балаҕаныгар, Арчы дьиэтигэр уонна биирдиилээн сирдэргэ сэрэбиэйдэниилэр барыахтара. Оттон Таайтарыылаах таҥха кэмигэр, араас ньыманан билгэлээһин таһынан, бу кэмҥэ түһээбит түүл иччилээх, тойоннооһуна дьиҥнээх буолар, биттэммит бит олоххо киирэр.