Саха учуонайдара сылгы ыарыыларыттан утары быһыы айдылар

Саха сирин учуонайдара сылгы икки ыарыытын бохсор биир холбоһуктаах быһыыны айдылар. Хабарҕаһыт уонна ойоҕостотуу курдук тэнийбит ыарыылары утары быһыы билигин официальнай көҥүлү ылыы түһүмэҕэр сылдьар. Маны сэргэ тыа хаьаайыстыбатын чинчийэр институтун учуонайдара быйыл таһаарбыт вакциналара үтүө түмүктээҕэ билиннэ.

Тыа хаһаайыстыбатын научнай чинчийэр институтун Биотехнология лабораториягар аан дойдуга суох быһыылар оҥоһуллан тахсаллар. Бүтэһик ситиһии - хабарҕаһыт ыарыы утары быһыы. Олох саҥа вакцина буолбатах, учуонайдар эрдэ бэйэлэрэ оҥорон таһаарбыттарын өссө тупсаран биэрдилэр. Ирбэт тоҥтон көстүбүт иммунитеты бөҕөргөтөр бактерияны эптилэр. Онон эрдэ баар быһыыттан сыаната биллэ чэпчээтэ, туһата күүһүрдэ.

Надежда Тарабукина, ветеринарнай наука дуоктара, профессор, СӨ ТХНЧИ микробнай препараттары оҥоруу лабораториятын сэбиэдиссэйэ: "Микроб килиэккэлэрин ыраастааммыт фугат диэн убаҕаһын арааран вакцинабыт састаабыгар уктубут. Онтубут олох учугэй түмүгү көрдөрдө".

Хабарҕаһыттан сыллата убаһа 4 % өлөр диэн статистика көрдөрөр. Онон бу ыарыы сылгыны иитии биир улахан кыһалҕата. Учуонайдар 90- с сыллар бүтүүлэриттэн чинчийиини саҕалаабыттара итиэннэ билигин кыайа тутар кыахтаннылар. Наука арыйыытыгар эдэр исписэлиистэр үлэлэһэллэр. Евдокия Эльбядова бу тиэмэҕэ быйыл научнай диссертация көмүскээтэ. Кини сылгыттан ыарыыны көбүтээччини ылыыттан саҕалаан быһыы оҥоһуллар бары түһүмэхтэригэр үлэлэстэ.   

"Вакцинабыт Streptococcus equi диэн бактериальнай антигеннаах. Бу хабарҕаһыт ыарыыны көбүтэр микроб буолар. Ол микробу биһиги ыалдьыбыт сылгы хабарҕатын былчархайыгар баар ириҥэттэн ылбыппыт" - Евдокия Эльбядова, СӨ ТХНЧИ ветеринарнай биотехнология лабораториятын научнай сотруднига.

Маны сэргэ учуонайдар сотору кэминэн өссө биир вакцинаны киэҥ араҥаҕа таһаарыахтара. Ол курдук кулуннааһыны уонна хабарҕаһыты утары биир уопсай быһыыны учуонайдар оҥордулар. Сылгыны ылбычча тутан ылан быһыы туруоруллубат. Ыарыыны бохсуу күһүн араары эрэ кэмигэр оҥоһуллар. Онтон икки вакцинаны арыттаан туруорар табыгаһа суох. 

"Ол иһин биһиги икки састааптаах вакцинаны оҥордубут. Бэйэбит с кыахпытынан ринопневмонияны утары быһыыны бэйэбит оҥорон таһаарар кыахпыт суох. Ол аата биһиэхэ вирусологическай лаборатория суох. Биологическай куттал суох буолуута аан дойду бүттүүнүгэр  бастакы миэстэҕэ турар кыһалҕа. Онон маны биһиэхэ эмиэ быһаарар сыалтан вирусологическай лабораторията оҥоруоххайын диэн туруорсабыт"- диэн Михаил Неустроев, ветеринарнай наука дуоктара, профессор, СӨ ТХНЧИ ветеринарнай биотехнология лабораториятын сэбиэдиссэйэ этэр.

Күн бүгүн бу икки лаборатория 5 вакциналаах уонна 48 патеннаах. Үрдүк көрдөрүүлээх учуонайдар ситиһиилэрэ өрөспүүбүлүкэҕэ эрэ буолбакка кэккэ тас дойдуларга сылгы ахсаанын үксэтиигэ туһуланар. Онон сотору кэминэн сыспай сиэллээҕи  тутар хаһаайыстыбалар икки улахан ыарыыны утары вакцинаны ылар кыахтаныахтара.