Сунтаар улууһун Элгээйитээҕи айылҕа түмэлэ үйэ аҥаарыттан тахса кэм историялаах

Элгээйи айылҕа түмэлин биир киэн туттуута үрүҥ эһэ чуучалата. Төһө да кылгас бириэмэ иһигэр оҥоһуллубут буоллар, бу түмэли төрүттээччи Борис Николаевич Андреев биир бастыҥ үлэтэ буолар. Үүт-маас үтүгүннэрэн оҥорбута, кырдьык да тыыннаах курдук көстөр.

Терентий Татаринов, Элгээйитээҕи айылҕа түмэлин үлэһитэ, эбии үөрэхтээһин уһуйааччыта: «Бэрт кылгас кэмҥэ оҥоро охсон туруорбутун кэннэ Дьокуускайтан айылҕа харыстабылын дьоно эккирэтэн кэлбиттэрэ, сураҕа эһиэхэ манна аан дойду Кыһыл кинигэтигэр киирбит кыыл тириитэ кэлбит диэн, ону билэр буолан баһыылката кэлээтин кытта оҥорбута».

Дьоҕус икки этээстээх мас дьиэҕэ 4 аҥаар тыһыынчаттан тахса экспонат батан турар. Манна хас да сааланан Саха сиригэр эрэ буолбакка атын дойдуларга баар кыыллар чуучулалара тураллар. Оннооҕор соҕуруу эҥэр эрэ үөскүүр, хахай, жираф, тэбиэн курдук кыыллар чуучулалара бааллар. Өр сыллар тухары бу түмэлгэ үлэлээн кэлбит Терентий Денисович Татаринов манна хас биирдии муннугу умсугуйан туран кэпсиир. Барыны бары билэр, киэҥ көрүүлээх аҕам саастаах ханнык баҕар кыыл туһунан интириэһинэй чахчыны билэр.

Түмэлгэ ордук болҕомто көтөрдөргө ууруллубут. Сүрүннээн туруйаларга. Түмэл төрүттээччитэ Борис Николаевич бэйэтэ учуутал идэлээх буоллар, орнитолог диэн кини сөбүлээн дьарыктанар идэтэ эбит. Онон кини олоҕун улахан аҥаарын көтөрдөрү, туруйалары үөрэтиигэ-чинчийиигэ анаабыта.

Бу кыһыл кинигэҕэ киирбит көтөрдөр саалалара 3 категорияҕа арахсар. Манна букатын сүтэн эрэр көтөрдөр чуучулалара эмиэ баар. Оттон Борис Николаевич Саха сиригэр хас да араас туруйа баарын үөрэппит-чинчийбит. Кини оннооҕор бэйэтэ илдьэ сылдьар туруйалаах эбит.

Светлана Никифорова, Элгээйитээҕи айылҕа түмэлин үлэһитэ, Б.Н. Андреев кыыһа: «Араас кыыл бөҕөтүн иитэр этэ, чыычаахтан бөрөҕө тиийэ, тайахха тиийэ. Биһи харайар буоллахпыт, аһатабыт, ыраастыыбыт. Оннук үөрэннэхпит дии».

Онон дьиэ иһиттэн саҕаламмыт дьыалата билигин улахан сэдэх экспонаттардаах түмэлгэ тиийэ улаатан, үгүс киһи сэҥээриитин ылар. Тас дойдулартан туристар кытта анаан-минээн бу түмэли көрө кэлэллэр. Онон бу Сунтаар улууһун эрэ буолбакка бүтүн Саха сирин ураты түмэлэ буолар.