Ньурба улууһун Хаҥалас нэһилиэгэ Аҕа дойду сэриитигэр кыттыбыт буойуттар сырдык ааттарын үйэтитиигэ улахан үлэни ыытар

Кыайыыны уһансыбыт ытык дьоммутугар ананар кинигэни бэчээккэ ыытыах иннинэ бүтэһиктээх эрэдээксийэлээһин.  Александра Васильева салайааччылаах  бөлөх өрөспүүбүлүкэ Национальнай архыыбыгар, бибилэтикэтигэр итиэннэ Россия оборуонаҕа министиэристибэтин киин архыыбын сайтыгар чинчийэр, көрдүүр үлэни ыыппыт. Онон саҥа таһаарыыга Хаҥалас нэһилиэгиттэн сэрии кыттыылаахтарын чопчуламмыт сыыппарата итиэннэ эрдэ сурукка киирбэтэх буойуттар тустарынан сиһилии матырыйааллар сырдатылыннылар.

Александра Васильева, "Кыайыыны уһансыбыт ытык дьоммут"  кинигэни хомуйан оҥорооччу, муниципальнай сулууспа туйгуна: "Ол түмүгэр, эрдэ 132 киһилээхпит диэн ааҕынар этибит, оттон билигин 7 буойун аатын эптибит. Онон 139 сэрии кыттыылааҕа баар диэн чопчулаатыбыт. Ону таһынан 64 киһи сэрии толоонугар хаалбыт диир буоллахпытына, билигин 71 киһи буолла".

Кылгас  кэм иһигэр түөрт киһилээх бөлөх уонна олохтоох музей үлэһиттэрэ буолан ыыппыт улахан үлэлэрэ кинигэ-альбомҥа тиһиллиннэ. Ыччат дьон биир дойдулаахтарын хорсун быһыытын биллин, киэн туттуннун диэн үгүс хаартыска үйэтитиллибит. Быйыл бэчээккэ тахсыахтаах "Кыайыыны уһансыбыт ытык дьоммут" Хаҥалас нэһилиэгин кыайыыга аналлаах төрдүс кинигэтэ буолар.  Манна ахсааны сэргэ бастакытын наҕараадары чуолкадааһын киирдэ.

Александра Васильева, "Кыайыыны уһансыбыт ытык дьоммут"  кинигэни хомуйан оҥорооччу, муниципальнай сулууспа туйгуна: "Иванов Михаил Петрович диэн киһибит икки уордьаҥҥа түһэриллэ сылдьыбытын буллубут. Биир уордьанын туппут, биирин Албан аат 3 истиэпэннээх уордьанын оннугар “Хорсунун иһин” мэтээли солбуйан биэрбиттэр эбит уонна Кыһыл Сулус уордьаны илиитигэр туппутун туһунан биллибит. Хомойуох иһин, 1945 сылга диэри тиийэн баран олунньу ыйга өлөн хаалбыт эбит".

Көрдөөһүн үлэтин түмүгэр көстүбүт буойуттар сырдык мөссүөннэрэ номнуо Кыайыы скверигэр баар стеллаҕа ыйаммыт. Бу буолар Кыайыы өйдөбүлүн быстыбат туоһута. Хаҥалас нэһилиэгэр Аҕа дойду сэриитин саҕана барыта 12 колхуос баара. Балартан Аҕа дойдуну көмөскүү үгүс киһи аттаммыта. Кинилэр хорсун быһыыларыгар сүгүрүйэн билигин  хас биирдии бырааба турбут сиригэр нэһилиэк мэҥэ бэлиэни оҥорор. Биир бастакынан Сата сиригэр турбута.

Зинаида Анисимова, В.А. Петрова аатынан кыраайы үөрэтэр түмэл сэбиэдиссэйэ: "Семен Иванович Самсонов көҕүлээһининэн, кини төрдө Сата, пааматынньык туруорбуттара. Манна Сататтан төрүттээх сэриигэ сылдьыбыт дьон оҕолоро харчы хомуйаннар үчүгэй баҕайы пааматынньыгы турорбуттара".

Оттон быйыл Кыайыы 80 сылыгар, Саха сирин өлгөм үүнүүлээх хортуоскатынан бүтүн сойууска аатырдыбыт, "3 пятилетка" буойуттарыгар анаан мэҥэ бэлиэ турда.

Серафим Винокуров, "Хаҥалас нэһилиэгэ" МТ баһылыга: "Эдэр көлүөнэ ыччаппыт көрө-истэ, билэ сырыттын диэн бу мэҥэ бэлиэни арыйдыбыт. Ыам ыйын 9 күнүгэр арыйбыппыт. Кыайыы 80 сылын көрсө бу бэлиэбит силигин ситэн турбутуттан Хаҥалас олохтоохторо сүрдээх үөрүүлээхпит". 

Хаҥалас нэһилиэгэ Аҕа дойду сэриитин кыттыылаахтарын уонна тыыл бэтэрээннэрин үйэтитэр үлэни салгыыр.