Дьокуускайга "Идэһэ" олохтоох оҥорон таһаарааччылар дьаарбаҥкалара салҕанар

Өрөбүл күннэргэ Хомсомуол болуоссата кыһыҥҥы хаһаас ас киинигэр кубулуйда. Уҥа көр - ынах этэ, хаҥас - убаһа этэ, иннин хоту - балык эрээтэ. Быйыл бу номнуо үсүһүн тэриллэр "Идэһэ" дьаарбаҥкатыгар сүрүннээн Илин Эҥэр улуустарыттан кэлэн бэйэлэрин бородууксуйаларын атыыга таһаардылар. Холобура бу Таатта улууһун Кыйы нэһилиэгиттэн кэлбит сибиэһэй эт бородууксуйата: ынах, убаһа этэ. Миэстэнэн ылар барыстаах диэн атыыһыт Евдокия Ладина этэр.

Евдокия Ладина, эт атыылааччы: «Кэлиминэн ылар буоллахха чэпчэки. Кырбаһынан ыарахан соҕус, саамай ыараабыта ойоҕоһо буолар».

Убаһа хаанын 2 тыһыынчаҕа, харатын 1200 уонна быарын 4500 тыһыынаҕа атыылаһыахха сөп. Чурапчы улууһун Бахсы нэһилиэгиттэн кэлбит Евгений Оконешников бэйэтэ хаһаайыстыбалаах, сыллата бу манна Идэһэ атыы-эргиэн дьаарбаҥкатыгар көхтөөхтүк кыттар. Эт бородууксуйаны тэҥэ бэйэ оҥорбут ынах арыытын эмиэ атыылыыр.

Евгений Оконешников, эт атыылааччы, Чурапчы улууһун олохтооҕо: «Сыанабыт барыта тэҥ быһылаах. Бысталаммыт барыта олохтоох эт».

Сорох дьон кыстыкка диэн эти миэстэнэн ылар эбит буоллаҕына, баҕалаах эти биир үксүн кыралаан, киилэнэн атыылаһар. Степанида Винокурова хаан уонна убаһа этин амсайаары дьаарбҥкаҕа кэлбит. Сыана төһө да үрдүгүн иһин биирдэ эмит амсайыыга ылыахха сөп диэн этэр.

Степанида Винокурова, Дьокуускай олохтооҕо: «Сыана үрдүк эрээри бороубаҕа ылыахха сөп. Сүрүнэ бэйэбит дойдубут аһа буоллаҕа».

Эти тэҥэ, көмүс хатырыктаах араас көрүҥэ эмиэ хото тэлгэммит. Ыраах  Усуйаана улууһун Тумат нэһилиэгиттэн кэлэ сылдьар "Чондон" хаһаайыстыба бэйэлэрэ балыктаабыт балыктарын атыылыыллар. Дьон ордук маннык астаммыт бэлэм балыгы атыылаһар эбит. Онон миэстэтигэр тута хатырыктаан, ыраастаан биэрэллэр.

Иннокентий Колесов, балык атыылааччы, Усуйаана улууһун олохтооҕо: «Бэлэм быһыллыбыт баар, киилэтэ 1200».

Саҥа дьыл бырааһынньыктара чугаһаан дьон ордук деликатес аһы, балыгы, тыл, убаһа ойоҕоһун, хаанын, иһин, быарын хамаҕатык атыылаһар. Маннык олохтоох хаһаайыстыбалар бородууксуйаларын атыылыыр "Идэһэ" дьаарбаҥкатын ахсынньы бүтүүтэ эмиэ тэрийиэхтэрэ.