Нөөрүктээйигэ куһунан эргинии сайдар

2021 сыллаахха бастаан 17 кустан саҕалаабыттара. Онтон ыла иитиэххэ сөп эбит диэн сыл аайы кустарын элбэтэн бараллар. Нөҥүө сылыгар Мэҥэ Хаҥалас улууһугар социальнай хантараак түһэрсэн, 250 тыыһынча солкуобай көрүллэн, кыстык хотонун туттубуттара. Бу хотоҥҥо билигин 47 кус, 2 хаас уонна 7 куурусса кыстаан олорор.

Кыһыҥҥы бириэмэҕэ Арчылаан кэргэнинээн Евдокиялыын кус сымыытын инкубатордаан таһарааллар, ол кустара сааскы куска  диэри улаатан булчуттар ылалларыгар бэлэм буолар. Экология уонна айылҕа харыстабылын министиэристибэтэ икки булчукка биир тартарар тыһы куһу көҥүллүүллэр.

Арчылаан Нуолан, Нөөрүктээйи нэһилиэгин олохтооҕо: "Туула боруодата -20 кыраадыска диэри холкутук сылдьар. Онон биһиги тыйыс кыһыммытыгар саамай табыгастаах көрүҥ. Билигин хотоммутугар +2 кыраадыс".

Хотону икки гына аҥаардаан икки аҥы көтөрдөрү туталлар. Кустар хааһы кытта иллээх-эйэлээх сыһыаннаахтар  эбит. Туора киһи кэллэҕинэ, сүрэхтэрэ битигирээбитинэн хаастарыгар көмө көрдөөн сыста түһэллэр.  Кыһынын сүрүн аһылыктара хаар буолар. Хаһаайыттара хаары киллэрдэхтэринэ, тугу да хааллларбакка ыраастык сииллэр. Маны таһынан куска анаммыт аһылыгы, фруктаны сөбүлээн сииллэр. 10 күҥҥэ биирдэ уу кутан сууннараллар.

Арчылаан Нуолан, Нөөрүктээйи нэһилиэгин олохтооҕо: "Куһу иитэр ыарахан. Бастатан тура аһа-үөлэ кыайтарыан наада. Элбэҕи аһыыллар, төһөнү биэрдэ барытын сииллэр".

Арчылаан бэйэтэ Мэҥэ Хаҥалас Төхтүрүттэн төрүттээх, 2010 сыллаахха 15 гектар сири ылан, сылгы баазатын олохтууллар. Сайылыктарыгар бастаан саҥа дьиэни тутталлар, ол кэннэ баазаларын туттан хаһаайыстыбаларын кэҥэтэллэр.

Уопсайа 26 төбөнү кыстаталллар. Кыһыҥҥы бириэмэҕэ сылгыһыттары барыларын биир кыһалҕа маныыр - адьырҕа кыыл сыспай сиэллээҕи тарпатын диэн. Онон дьөһөгөй оҕотун тоһуттар тымныыларга көрүү, аһылыгын кыайыы хас биирдии киһиэхэ кыаллар үлэ буолбатах.

Арчылаан Нуолан, Нөөрүктээйи нэһилиэгин олохтооҕо: "Сылгыны син биир кэтиэххэ-маныахха наада. Кыһыҥҥы үлэтэ сүрдээх ыарахан. Дьоннор бары чэпчэки курдук саныыллар. Биһиги баазабыт нэһилиэктэн 15 килэмиэтир тэйиччи. Нэдиэлэҕэ иккитэ кэлэн аһатан барабыт".

Айылҕа уларыйар кэмэ туох баар кыылга-сүөлгэ суолтата улахан. Онон сылгыһыт саас этэҥҥэ кэлэрэ буоллар диэн иһигэр баҕара хаалар. Мэҥэ Хаҥалас улууһун биир тарбахха баттанар хаһаайыстыбата үлэтин былаана өссө да киэҥ.