Дьааҥы сиҥниитигэр туризм сайдар
Батагайка сир сиҥниитигэр айан. Баатаҕай нэһилиэгиттэн чаас курдук массыынанан, ол кэнниттэн чаас аҥаара тайҕа устун сатыы. Маннык сырыынан туристар айылҕа биир сэдэх ураты көстүүтүн көрө бараллар. Анастасия Попова кинилэртэн биирдэстэрэ. Кини Дьааҥы улууһугар командировкаҕа кэлбит. Ол эрэн, быыс-арыт булан хайаан да бу сир сиҥниитин көрө кэлбит.
Анастасия Попова, Дьокуускай куорат олохтооҕо: «Бастакыбын көрөбүн. Олус диэн сөхтүм-махтайдым. Сахабыт сирэ ураты да айылҕалаах буолар эбит».
Кырдьык да, бу сир сиҥниитэ ураты кэрэ көстүүлээх. Ол эрэн бу айылҕа оҥорбута буолбатах, киһи илиитин содула. 60-с сылларга Дьааҥы улууһугар шахта тутарга уонна Баатаҕй бөһүөлэгэр суол оҥорорго диэн манна мастары кэрдибиттэр. Оччолорго ким да сэрэйэн көрбөтөх, мэлдьи буолар мас кэрдиитэ маннык охсуулаах буолан тахсыа диэн. Бастаан бу миэстэҕэ уулаах хоруу үөскээбит, онтон кэнники сиҥнэн улахан аҥхайга кубулуйбут.
Оттон билигин бу аан дойдуга ирбэт тоҥҥо турар саамай улахан сир сиҥниитэ буолар. Оннооҕор куйаартан кытта көстөр. Күн бүгүн кини уһуна 1 килэмиэтиртэн тахса, үрдүгэ 50-тэн 100 миэтирэҕэ тиийэр.
Ольга Бурцева, Дьааҥытааҕы кииннэммит библиотека үлэһитэ, гид: «Аан дойдуга саамай улахан кээмэйдээх сиҥнии буолар. Маннык айылҕа көстүүтэ Канадаҕа уонна Грендандияҕа бааллар. Ол эрэн хас да төгүл кыралар».
Онон Батагайка сир хайдыыта билигин учуонайдар болҕомтолорун киинигэр. Манна 2009 сылтан чинчийиилэр ыытыллаллар. Олохтоохтор итиэннэ учуонайдар араас былыргы кыыллар кырамталарын булаллар. Холобура, 2020 сыллаахха Батагайкаттан 40 тыһ. сыл аннараа өттүгэр олоро сылдьыбыт кулунчугу булбуттара.
Пётр Данилов, М.К. Аммосов аатынан ХИФУ экологияны үөрэтэр институтун ирбэт тоҥ сир кырсын чинчийэр лаборатория сэбиэдиссэйэ, сүрүн научнай үлэһит, б.н.к.: «2009 сылтан саҕалаан күн бүгүнүгэр диэри үөрэтэ сылдьабыт итиннэ олорон ааспыт харамайдары, үүнээйилэри уонна сири. Ол түмүгүнэн сылыктааһын оҥоруохтаахпыт, өскөтүн уруккуну билэр буоллахпытына инникитин айылҕабыт хайдах уларыйыахтааҕый диэн».
Манан сиэттэрэн Батаҕайдааҕы сир сиҥниитигэр билигин да чинчийии салҕанар. Бу булуллубут кыыллар кырамталара, сир кырса инникитин климат хайдах уларыйарын көрдөрүөхтээх. Былыргыны сыныйан чинчийэн билии инники уларыйыылары сылыктааһын буолуо диэн учуонайдар этиилэрэ бигэргэтэр.