Кэлиҥҥи кэмҥэ Саха сиригэр саахар диабета диагнозтаах дьон элбиир
Орто-Халыма улууһун Өлөөкө-Күөлүттэн кэлэ сылдьар Мария Слепцова, быраас тугу кэпсиирин болҕомтолоохтук истэр. 2019 сыллаахха саахаранай диабет ыарыыга ылларбытын билэн, ол кэмтэн ыла кини олоҕун укулаата уларыйан, аһыыр-аһа, куннээҕи эрэһиимэ уларыйбыт. Быраастар сүбэлэринэн, бу саас саҥа арыллыбыт "Диабет оскуолатыгар" үөерэнэ, ыарыытын утары хайдах туруулаһарын билэ кэлбит:
"Икки сыл анараа өттүгэр эмтэнэ кэлэ сылдьыбытым. Манна саҥа сырыттым. Бу бастакы күнүм, биэс күн сылдьыахтаахпын. Билбэппит элбэҕэ бэрт эбит, ону үгүһү билиэм дии саныыбын уонна доруобуйабар көмөлөһүө буоллаҕа".
Саха Өрөспүүбүлүкэтин доруобуйа харыстабылын министиэристибэтин көҕүлээһининэн быйыл эндокринологическай киин иһинэн "Диабет оскуолата" арыллан, үгүс ыарыһахтарга күүс-көмө, өйөбүл буолла. Номнуо, үчүгэй түмүктэр бааллар.
"Дьоҥҥо олус туһалаах. Быраас 15 мүнүүтэ иһигэр барытын сатаан кэпсээбэт. Ол иһин маннык оскуолаҕа үөрэтэбит. Биэс күннээх үөрэх ыытабыт. Уопсай тылынан киһиэхэ өйдөнүмтүө буоларын гына, саахарнай диабет диэн тугун кэпсиибит, хайдах, ханнык ас-үөл аһыылларын, физическэй хамсаныы хайдах дьайарын туһунан сырдатабыт. Итиэннэ ыарыы харахха, бүөргэ дьайыытын, кинини салҕыы улаатыннарбакка хайдах бэйэтин көрүнэ сылдьыахтааҕын, тугу гыныахтааҕын, хайдах эмтэниэхтээҕин барытын сиһилии быһааран биэрэбит”, - диир Диабет оскуолатын үлэһитэ Татьяна Матвеева.
Оттон статистика хобдох сыыппырата көрдөрөрүнэн, күн бүгүн Саха сиригэр бу ыарыы ахсаанын көрдөрүүтэ үрдүүр. Билигин иккис тииптээх саахарнай диабетынан ыалдьар дьон ахсаана 25 511 киһи, оттон бастакы тиибэ 846.
"Саахарнай диабет бастакы уонна иккис тиипкэ арахсар. Бастакы тиипкэ ноор инсулины таһаарар дьоҕурун сүтэрэр, ол иһин ити ыарыынан сүрүннээн, оҕолор уонна эдэр дьон ыалдьаллар. Иккис тиипкэ ноор үлэтэ кэһиллэн, инсулины аҕыйаҕы таһаарар буолар. Сүрүн төрүөтэ – сыыһа аһааһынтан, аҕыйах хамсаныыттан тахсар. Уонна генетика. Профилактическай үлэ, бэсиэдэлэри ыытабыт", - диэн СӨ эндокринологическай диспансерын эндокринолог-бырааһа Людмила Бурнашёва иһитиннэрдэ.
Маны сэргэ, эндокринологическай диспансер үлэһиттэрэ доруобуйа дьаарбаҥкаларыгар куруутун кытталлар, улуустарынан, тэрилтэлэринэн сылдьан профилактическай-сэрэтэр үлэни ыыталлар.