Тыа ыала дьоҕус хаһаайыстыбаҕа ылсан үлэлииллэр

Бүтүн дойду үрдүнэн тыа хаһаайыстыбатыгар оҥорон таһаарыы көрдөрүүтэ тупсубут. Сыл иһигэр, ортотунан 10 % үрдээбит, аҥардас эт бородууксуйата 6,5 % улааппыт диэн Росстат дааннайдара туоһулууллар. Биллэн турар, сүөһү ахсаанын элбэтэр соруктаах саҥа хаһаайыстыбалар тэриллэн үлэлииллэрэ төһүү буолбут. Саха сиригэр үрдүк көрдөрүүнү сыл иһигэр Горнай улууһа ситиспит. Олохтоох дьаһалта өйөбүлүнэн тэриллибит дьоҕус хаһаайыстыбаҕа биһиги устар бөлөхпүт ыалдьыттаата.

Бэрдьигэстээх олохтоохторо, Сивцевтэр дьиэ-кэргэн, ынах сүөһүнү иитэн дьарыктаммыттара төрдүс сыла буолбут. Былырыын улуус дьаһалтатын көмөтүнэн субсидия ылан, 50 төбөҕө хотон туттан киирбиттэр. Ороскуот улахан аҥаарын - 2 мөлүйүөнтэн тахса солкуобайы тыа хаһаайыстыбатын салалтата уйуммут, ордугун фермердэр бэйэлэрэ. Күһүн саҥа киирбит тутууга уот киирэ илик, онон генератор көмөтүнэн сырдатынан олороллор. Хаһаайыстыба сүрүн кыһалҕата - оттуур ходуһалара суоҕа.

"Оттуур ходуһаны булар сорук турар. Оттуур ходуһабыт тиийбэт. Ол иһин бэйэбит үппүтүнэн-харчыбытынан аһылыгы булунабыт. Ол биһиэхэ, элбэх оҕолоох ыалга уустук", - диэн фермер Ньургуйаана Сивцева этэр.

Улууска кэнники сылларга ойуур баһаарыттан, угут сайынтан окко кыһалҕаны көрсөннөр, отунан хааччыйыыга былааннаах үлэ ыытыллан, күн бүгүн тиэйии-таһыы үлэтэ саҕаламмыт.

“2920 туонна оту биһиги тастан эбии тиэнэбит. Холобура, бу көстөрүн курдук, Сивцевтэргэ тиэллэн турар. Быйыл кинилэр 50 туоннаны атыыластылар.  Ол барыта бу кулун тутарга диэри тиэллиэҕэ", - диир Горнай улууһун тыа хаһаайыстыбатын салалтатын салайааччыта Валерий Дьяконов.

Билигин сүөһү төрүөҕэ саҕаланан, хаһаайыстыбаларга үтүө түбүктээх үлэ барар. Аһынан-үөлүнэн хааччыллыы кэмигэр сөптөөхтүк ыытыллан, төрүөх көрдөрүүтэ былырыын үрдүк буолан, быйыл да былаан туоларыгар эрэллээхтэр. Салҕыы  тыа хаһаайыстыбатын салалтатын салайааччы Валерий Дьяконов маннык иһитиннэрэр:

"Былырыын төрүөҕү этэҥҥэ 81 бырыһыан ылбыппыт. 4380 ынах сүөһүлээхпит, уопсайа 2300 ыанньыктаахпыт. Быйыл даҕаны төрүөҕү ылыахпыт. Сүөһү туруга үчүгэй".

Сивцевтэр баар кыһалҕаларын барытын үмүрүтэн, кэлэр өттүгэр өссө кэҥиир, сайдар былааннаахтар. Баҕа санаалара - үлэ миэстэтин таһаарыы.

"Биһиги бу хаһаайыстыбабытыгар үһүөн дьиэ кэргэнинэн үлэлиибит. Инникитин хаҥатан, үлэ миэстэтин таһаарар соруктаахпыт. Сайынын оҕолорго уонна устудьуоннарга үлэ лааҕыра арыйар былааннаахпыт. Онуоха диэри сөптөөх усулуобуйаны тэрийэргэ, олохтуурга элбэх тутуу ыытыллара күүтүллэр", - диэн фермер Ньургуйаана Сивцева санаатын үллэстэр.

Хаһаайыстыбалар кыһалҕарын улуус дьаһалтата өйүүрэ, төрүөх көрдөрүүтүн тупсарыыга, төбө ахсаанын элбэтиигэ төһүү буолар. Онон фермердэр ынах сүөһү ахсаанын элбэтэри таһынан, өссө кыра сүөһү көрүҥүн, козалары, тутар былааннаахтар. Бэйэлэрэ оттуур ходуһаланнахтарына, кыстык отторун хайа баҕар хааччынар кыахтаахтар