Өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн Төрөөбүт тыл уонна сурук-бичик күнүн бэлиэтиибит

История кэрэһэлииринэн, саха алпаабытын төрүттээччи, улуу сырдатааччы Семен Андреевич Новгородов төрөөбүт олунньу 13 күнүн, Төрөөбүт тыл уонна сурук-бичик күнэ диэн ааттыырга дьаһал 1996 сыллаахха ылыллыбыт. Ол кэмтэн ыла күн бүгүҥҥэ диэри, Саха сирэ бүттүүн ийэ тыл күнүн бэлиэтиир. Үгэс быһыытынан, нэдиэлэ инниттэн декада саҕаланан, араас тэрээһиннэр ыытыллаллар.

Төрөөбүт төрүт тыл уонна сурук-бичик күнүн көрсө, бу күннэргэ "Саха саргыта" альманах бастакы таһаарыыта күн сирин көрдө. Ол курдук, тустаах хомуурунньук Саха АССР төрүттэммитэ 100 сыллаах үбүлүөйүгэр уонна Саха сирэ Россияҕа холбоспута 390 сылыгар ананна. Саҥа сурунаал историяны, култуураны, литератураны дириҥник ырытар, сырдатар соруктаах. Киэҥ ааҕааччыга аналлаах сурунаалга история чахчылара судургутук, өйдөнүмтүөтүк суруллубуттар. Эдэриттэн эмэнигэр тиийэ, саха сирин историятыгар бэйэ билиитин хаҥаттар кыахтаах.

"Былыыр-былыргыттан, төрүттэрбититтэн саҕалаан, бу күҥҥэ диэри киэҥник көрөн уонна элбэҕи оҥорон, Россияны кытта бииргэ үлэлээн олордохпутуна, элбэх ситиһиилэри оҥоруохпутун сөп эбит диэн Өксөкүлээх Өлөксөй эппитин курдук, улахан алгыстаахтык саҕалаабыттар эбит. Ол иһин билигин, мин саныахпар, бачча аҕыйах ахсааннаах норуот өлөн-охтон биэрбэккэ, өссө да чэчирии, саха саргытын сайыннара туруохпут дии саныыбын", - диир "Саха саргыта" сурунаал бас эрэдээктэрэ Иван Ушницкай.

Кырдьык да бэлиэтээн эттэххэ, кэнники кэмҥэ дьон төрөөбүт дойдутун историятын, култууратын билиэн баҕарара күүһүрдэ. Саҥа архыып докумуоннар да көстөллөр. Манна даҕатан эттэххэ, хас биирдии киһи былыргытын билиэхтээх, оччотугар эрэ инникитин саргыта сайдар кыахтаах. Сурунаал бастакы таһаарыытыгар өрөспүүбүлүкэбит биллэр-көстөр дьонун, учуонайдар санаалара, ахтыылара, ырытыылара киирдилэр.

"Кырдьык даҕаны "Саха саргыта", Саха автононай өрөспүүбүлүкэ 100 сылын түмүктүүр үлэ, мин санаабар. Уонна инники кэскили түстүүр - Саха омук дьылҕатын, Өрөспүүбүлкэ инники хардыыларын. Онон ити өттүнэн саха дьонугар интриэһинэй буолуо дии саныыбын. Манна биһиги бастакы президеммит Михаил Николаев, билиҥҥи Ил Дархан Айсен Николаев уонна биллэр учуонайдар, суруналыыстар, суруйааччылар бэйэлэрин санааларын этэллэр, үллэстэллэр", - диэн Саха сирин суруйааччыларын ассоциациятын бэрэссэдээтэлэ Олег Сидоров этэр.

Саха саргыта альманах сылга иккитэ тахсара былааннанар. Ааптардар биирдии сүрүн тиэмэнэн сырдатан иһиэхпит диэн этэллэр. Оттон норуот баай историятын кытта, тыла эмиэ тэҥҥэ сайдар. Билиҥҥи кэмҥэ диэри ийэ тылбытын сүтэрбэккэ, харыстаан тыыннаахтыы аҕаллыбыт. Бу биһиги улахан дьолбут буолар. Оттон төрөөбүт төрүт тыл уонна сурук-бичик  күнэ тылбытын харыстаан илдьэ сылдьарбытыгар эмиэ олук буолар. Хас сылын ахсын, бэлиэ күн чэрчитинэн, төрөөбүт төрүт тыл сайдарын, суолтатын сүтэрбэтин туһугар кыһалҕалаах боппуруостар кыралаан быһаарыллаллар, араас тэрээһиннэр ыытыллаллар. Ордук кэнэҕэски ыччакка туһуланаллар.  

"Биһиги библиотекабыт тэрээһиннэрэ, куонкурстара, аахсыйалара барыта, оҕо төрөөбүт тылынан толкуйдууругар, бэйэтин санаатын сааһылаан этэр дьоҕура сайдыытыгар туһааннаах дии саныыбын. Ол курдук биһиги библиотекабыт "Ааҕар дьиэ кэргэн", "Таптыыр сахам тылынан истиҥ ааҕыы" диэн бүтүн Өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн ыытыллар аахсыйалары, куонкурстары сыл аайы тэрийэр. Бу декаданы биһиги бүгүн саҕалыыбыт. Олунньу 18 күнүгэр диэри буолар", - диэн СӨ национальнай библиотекатын иһинэн үлэлиир оҕо ааҕар киинин сэбиэдиссэйэ Ирина Ранаева иһитиннэрэр.

Биллэн турар, маннык тэрээһиннэр кэлэр кэнэҕэски ыччат төрөөбүт тылларын  билэллэригэр, ытыктыылларыгар улахан көмөлөөх. Баай, былыргы историялаах сахабыт тыла үүнэр көлүөнэ интириэһин тардара кэрэхсэтэр. Тыллаах, суруктаах-бичиктээх эрэ омук, норуот быһыытынан сайдар кэскиллээх.